Lễ hội đền Kim Đằng là một trong những lễ hội truyền thống lâu đời, mang đậm nét văn hóa và tâm linh của vùng đất Hưng Yên. Được tổ chức hàng năm vào dịp đầu xuân, đây không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ và tri ân các bậc tiền nhân mà còn là cơ hội để gắn kết cộng đồng, đồng thời bảo tồn những giá trị văn hóa đặc sắc. 

1. Đôi nét về đền Kim Đằng

Đền Kim Đằng tọa lạc tại trung tâm thôn Kim Đằng, phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên. Xưa kia, vùng đất này có tên gọi là trang Đằng Man, thuộc tổng An Tảo, phủ Khoái Châu, trấn Sơn Nam Thượng. Tương truyền, đền được xây dựng trên mảnh đất từng là đại bản doanh của tướng quân Đinh Điền, với thế đất “Thanh Long, Bạch Hổ chầu về”. Đây là nơi người dân lập đền thờ để tưởng nhớ công lao của Đinh Điền và phu nhân Phan Thị Môi Nương, cùng các gia tướng đã góp phần bảo vệ đất nước trong giai đoạn loạn 12 sứ quân.

Đền Kim Đằng có kiến trúc độc đáo theo kiểu chữ Đinh, gồm năm gian Tiền tế và ba gian Hậu cung. Tòa Tiền tế được xây dựng theo kiểu chồng diêm hai tầng, tám mái, với phần mái lợp ngói vẩy rồng, trên đường bờ nóc đắp hình “lưỡng long chầu nguyệt” và hai đầu kìm khắc “lưỡng ngư” – biểu tượng hai con cá chép. Phần Hậu cung đơn giản nhưng trang nghiêm, nơi đặt tượng thờ Đinh Điền và phu nhân trong tư thế tọa thiền.

Đền Kim Đằng hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị như ngai thờ, tượng thờ, chuông đồng thời Minh Mệnh, 11 đạo sắc phong từ thời Lê đến Nguyễn, cùng các bức hoành phi, câu đối ca ngợi công đức của thần. Đền được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là di tích lịch sử vào năm 1997. 

2. Ý nghĩa và thời gian tổ chức lễ hội đền Kim Đằng

Lễ hội Đền Kim Đằng là dịp để người dân tưởng nhớ và tri ân tướng quân Đinh Điền, phu nhân Phan Thị Môi Nương và các gia tướng, những người đã có công lao lớn trong sự nghiệp thống nhất đất nước và bảo vệ dân tộc. Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là sự kiện quan trọng để giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử, văn hóa của địa phương. Đây cũng là cơ hội để cộng đồng gặp gỡ, gắn kết, cùng nhau hướng về cội nguồn và bày tỏ lòng biết ơn với các bậc tiền nhân.

Ngoài ra, lễ hội cũng là dịp để quảng bá nét đẹp văn hóa, lịch sử của vùng đất Hưng Yên đến du khách thập phương, góp phần bảo tồn các giá trị truyền thống lâu đời và thúc đẩy phát triển du lịch tâm linh.

Lễ hội Đền Kim Đằng thường được tổ chức vào ngày 17 tháng 11 âm lịch, trùng với ngày mất của tướng quân Đinh Điền và phu nhân. Đây là thời điểm người dân địa phương cũng như du khách thập phương hành hương về đền, tham gia các nghi thức tế lễ và trò chơi sôi động.

3. Các phần chính trong lễ hội kim đằng

3.1. Phần lễ

Phần lễ là hoạt động quan trọng nhất trong Lễ hội Đền Kim Đằng, mang tính trang nghiêm và linh thiêng. Các nghi thức bắt đầu bằng lễ dâng hương và tế thần, nơi người dân và các đoàn đại biểu dâng lên những lễ vật như hương, hoa, phẩm vật để bày tỏ lòng biết ơn và thành kính. 

Nghi thức tế thần được thực hiện bởi các bô lão trong làng, với bài tế cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa và cuộc sống ấm no cho cộng đồng. Qua đây, người dân thể hiện lòng tri ân sâu sắc với tướng quân Đinh Điền, phu nhân Phan Thị Môi Nương và các gia tướng.

Một điểm nhấn không thể thiếu trong phần lễ là nghi thức rước kiệu. Đoàn rước với kiệu thờ tướng quân Đinh Điền, phu nhân và các gia tướng được trang trí lộng lẫy. Đoàn người mặc trang phục truyền thống, diễu hành qua các con đường trong làng, tái hiện không khí hào hùng và trang nghiêm của thời đại Đinh Bộ Lĩnh. Nghi thức này luôn thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương đến chiêm bái và tham dự.

3.2. Phần hội

Phần hội của Lễ hội Đền Kim Đằng là không gian văn hóa sôi động, nơi người dân và du khách hòa mình vào những hoạt động nghệ thuật và trò chơi dân gian truyền thống. Các tiết mục biểu diễn hát chèo, hát chầu văn, với giai điệu mượt mà, sâu lắng, không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp tái hiện nét đẹp văn hóa của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Những buổi biểu diễn này thu hút đông đảo sự chú ý và là điểm nhấn nghệ thuật trong lễ hội.

Bên cạnh đó, các trò chơi dân gian như kéo co, chọi gà, đấu vật, và thi đấu cờ tướng được tổ chức, tạo nên không khí vui tươi và gắn kết cộng đồng. Những trò chơi này thể hiện nếp sinh hoạt văn hóa đặc trưng, mang lại niềm vui và sự hứng khởi cho người dân và du khách.

Hội chợ đặc sản địa phương cũng là một phần hấp dẫn của phần hội. Tại đây, du khách có thể tham quan và mua sắm các sản vật đặc trưng của Hưng Yên như nhãn lồng, mật ong, đồ thủ công mỹ nghệ. Hội chợ không chỉ là nơi giao lưu, kết nối mà còn góp phần quảng bá, thúc đẩy kinh tế địa phương.

3.3. Giao lưu cộng đồng và giáo dục lịch sử

Một hoạt động ý nghĩa khác trong lễ hội là các buổi giao lưu và kể chuyện lịch sử về tướng quân Đinh Điền, phu nhân Phan Thị Môi Nương và thời kỳ hào hùng của nhà Đinh. Những câu chuyện được tái hiện qua lời kể của các bô lão và những tư liệu lịch sử, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về công lao to lớn của các bậc tiền nhân trong sự nghiệp thống nhất đất nước.

Hoạt động giáo dục không chỉ khơi dậy niềm tự hào dân tộc mà còn nâng cao ý thức bảo tồn di sản văn hóa và lịch sử. Đây cũng là dịp để cộng đồng nhìn lại lịch sử, trân trọng những giá trị văn hóa và truyền thống tốt đẹp, đồng thời tiếp thêm động lực để giữ gìn bản sắc dân tộc trong tương lai.

4. Một số lưu ý khi tham dự lễ hội Kim Đằng

Với những lưu ý sau, bạn sẽ có một trải nghiệm trọn vẹn, ý nghĩa và an toàn khi tham dự Lễ hội đền Kim Đằng:

• Khi tham gia các nghi thức như lễ dâng hương, lễ tế, hay lễ rước kiệu, du khách cần giữ thái độ nghiêm trang, không làm ồn hoặc chen lấn, thể hiện sự tôn trọng đối với không gian thờ tự.
• Vì lễ hội diễn ra trong khu vực đền thờ và có các nghi thức trang trọng, du khách nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo. Nếu tham gia lễ rước kiệu hoặc các hoạt động tâm linh, việc mặc áo dài truyền thống hoặc trang phục gọn gàng, trang nhã sẽ phù hợp hơn cả.
• Lễ rước kiệu là hoạt động quan trọng và thường thu hút rất đông người dân tham dự. Du khách nên đứng theo hướng dẫn của ban tổ chức để đảm bảo an toàn, tránh chen lấn hoặc cản trở đường di chuyển của đoàn rước. 
• Trong thời gian lễ hội, lượng người đổ về rất đông, dễ dẫn đến tình trạng rác thải xuất hiện xung quanh khu vực đền. Du khách cần bỏ rác đúng nơi quy định, tránh làm mất mỹ quan khu di tích, thể hiện sự tôn trọng với không gian linh thiêng và cộng đồng địa phương.
• Với lượng người tham dự đông, ban tổ chức thường có các chỉ dẫn về đường di chuyển, khu vực tập trung hoặc thời gian diễn ra các hoạt động. Du khách cần tuân thủ các hướng dẫn này để đảm bảo sự suôn sẻ cho mọi hoạt động trong lễ hội.
• Các nghi thức chính trong phần lễ, như lễ dâng hương và rước kiệu, thường được tổ chức vào giờ nhất định. Du khách nên có mặt sớm để chọn vị trí thuận tiện và không bỏ lỡ các hoạt động quan trọng này.

Với sự kết hợp hài hòa giữa sự trang nghiêm và sôi động, lễ hội mang đến cho người tham dự không gian thiêng liêng để tưởng nhớ tiền nhân, đồng thời trải nghiệm nét đẹp văn hóa của vùng đất Hưng Yên. Tham gia lễ hội là cơ hội để mỗi người thấm nhuần tinh thần tri ân và tự hào về di sản quý báu của dân tộc.