Cà Mau, điểm cuối của bản đồ hình chữ S khiến du khách say lòng bởi sự mộc mạc, thiêng liêng mà đậm đà hồn dân tộc. Nổi tiếng với rừng đước, rừng tràm, Đất Mũi lộng gió, Cà Mau còn lưu giữ trong mình những lễ hội truyền thống mang giá trị văn hóa sâu sắc, trong đó không thể không nhắc đến Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng. 

1. Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng, một di sản tâm linh giữa lòng Cà Mau

Giữa miền đất tận cùng Tổ quốc tồn tại một lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa phương Nam, được người dân gìn giữ suốt bao đời: Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng. Diễn ra thường niên vào ngày 10–11 âm lịch, tại đền thần Tân Hưng thuộc Cà Mau, lễ hội là một nghi lễ tâm linh trang trọng, dịp hội tụ tinh thần cộng đồng, khơi dậy niềm tự hào văn hoá trong lòng người dân địa phương.

Trong không khí trang nghiêm pha lẫn rộn ràng, du khách khi đặt chân đến Cà Mau đúng dịp lễ sẽ được hòa mình vào nhịp sống tín ngưỡng truyền thống của người miền Tây, nơi đạo lý “uống nước nhớ nguồn” được hiện thực hóa qua từng nghi lễ, từng nén hương, từng lời tế cổ kính vang vọng bên mái đình rêu phong. 

Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng còn mở rộng thành không gian sinh hoạt cộng đồng đầy màu sắc với nghệ thuật đờn ca tài tử, múa lân rộn ràng và các trò chơi dân gian mang đậm phong vị miệt vườn. 

Chính sự giao thoa giữa giá trị truyền thống và trải nghiệm du lịch hiện đại đã khiến lễ hội này trở thành một trong những điểm nhấn không thể bỏ qua trong hành trình khám phá văn hóa lễ hội Cà Mau. 

2. Đình Tân Hưng – Chứng nhân lịch sử giữa vùng đất cực Nam

Ẩn mình dưới tán cổ thụ xanh mát, TP. Cà Mau, đình thần Tân Hưng là trung tâm tín ngưỡng lâu đời, một chứng tích lịch sử sống động của miền đất phương Nam. Theo ghi chép, ngôi đình được sắc phong Thành Hoàng làng vào năm 1852 dưới triều Nguyễn, thời kỳ mà mỗi làng quê đều có một vị thần được tôn kính để bảo hộ dân làng, mang lại bình an và phù hộ cho mùa màng tốt tươi.

Đình còn được ghi dấu như một di sản lịch sử quốc gia với nhiều sự kiện quan trọng gắn liền cùng hành trình cách mạng. Năm 1992, đình Tân Hưng được Bộ là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chính thức công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, khẳng định vai trò của nơi này trong đời sống tinh thần dân gian.

Điều đặc biệt khiến đình thần Tân Hưng trở nên độc đáo và đáng tự hào trong lòng người Cà Mau chính là sự kiện lịch sử vào năm 1930, nơi đây được chọn làm địa điểm treo lá cờ Đảng đầu tiên tại vùng đất Cà Mau, một cột mốc thiêng liêng đánh dấu bước khởi đầu của phong trào cách mạng địa phương. 

Ngày nay, khi đến tham quan Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng, du khách được hòa mình vào không gian văn hoá đặc sắc và có cơ hội chạm vào chiều sâu của lịch sử, chiêm ngưỡng những dấu ấn còn in hằn trên từng viên ngói, từng bức liễn cổ… như một lời nhắc nhở về những tháng năm đầy hy sinh, lưu giữ hồn thiêng dân tộc giữa vùng đất cuối trời Tổ quốc.

3. Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng – Gặp gỡ lễ hội nơi đất trời hội tụ

Nếu bạn đang tìm kiếm một dịp đặc biệt để khám phá văn hóa tâm linh phương Nam, thì Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng chính là cột mốc không thể bỏ lỡ trong lịch trình du lịch Cà Mau. Hằng năm, lễ hội được tổ chức cố định vào ngày mùng 10 và 11 tháng Giêng âm lịch, thời điểm mở đầu cho một năm mới đầy kỳ vọng và niềm tin. 

Một điểm đến linh thiêng giữa lòng phố thị

Nằm tại ấp Tân Hưng, xã Lý Văn Lâm, TP. Cà Mau, đền thần Tân Hưng là nơi diễn ra lễ hội mang đậm dấu ấn văn hóa lịch sử này. Địa điểm cách trung tâm thành phố chỉ khoảng 4km, thuận tiện cho cả du khách trong và ngoài tỉnh di chuyển bằng xe máy, ô tô hoặc thuyền ghe theo đường kênh Rạch Rập, một tuyến thủy đạo đậm chất miền Tây.

Vị trí của đình nằm ngay gần trục Quốc lộ 1, nhưng lại tách biệt đủ để giữ được sự yên tĩnh và linh thiêng cần thiết cho không gian tín ngưỡng. Đến với nơi này, bạn được lạc bước vào không gian văn hóa nơi thiên – địa – nhân giao hòa, giữa một vùng đất ngập tràn tiếng gió, hơi nước và hồn quê mộc mạc.

Đặc biệt, không gian quanh đình Tân Hưng mỗi mùa lễ hội như được khoác lên tấm áo mới: vừa cổ kính, trang nghiêm; vừa thân thuộc, gần gũi đúng với tinh thần của một ngôi đình làng phương Nam, nơi từng viên ngói cũng mang trong mình câu chuyện về tín ngưỡng, lịch sử và lòng người.

4. Trang nghiêm trong từng nghi lễ tại Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng

Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng còn nổi bật bởi hệ thống nghi thức lễ truyền thống được tổ chức một cách bài bản, thiêng liêng và giàu giá trị văn hóa tâm linh. 

Rước sắc thần – Hành trình linh thiêng về với cội nguồn

Mở đầu cho phần lễ chính là lễ rước sắc thần,  nghi thức mang ý nghĩa cao cả, thể hiện sự tôn kính đối với Thành Hoàng làng đã được sắc phong từ triều đình nhà Nguyễn. Trong không khí trang nghiêm, đoàn rước sắc di chuyển từ nhà chánh bái trở về đền thần Tân Hưng, mang theo linh vị và những biểu tượng thiêng liêng. Người dân địa phương, từ người già đến trẻ nhỏ, đều tề tựu đông đủ, chỉnh tề áo dài khăn đóng, tay nâng hương hoa, mắt dõi theo từng bước đi uy nghiêm. 

Dâng hương và đọc văn tế – Những lời nguyện vọng từ lòng người

Tiếp nối lễ rước là nghi lễ dâng hương, rượu, trà và đọc hương văn tế thần, phần lễ quan trọng thể hiện lòng thành của dân làng với các bậc thần linh bảo hộ. Mỗi lễ phẩm được chuẩn bị kỹ lưỡng, mang đậm tính biểu tượng: hương là lời khấn cầu bay cao; trà là sự thanh tịnh; rượu là sự kết nối giữa dương gian và cõi thiêng. 

Trong không gian trầm mặc, giọng đọc hương văn vang lên trầm ấm, ngân dài qua từng nhịp trống lễ, như thay lời dân làng cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, quốc thái dân an. Đây là khoảnh khắc thiêng liêng khiến mọi người như lặng đi, cùng hoà mình vào hơi thở tâm linh lan tỏa khắp đình làng.

Tiếp tế Thần Nông, Thổ thần và các bậc tiền nhân – Gieo hạt tri ân

Một điểm độc đáo tạo nên bản sắc riêng cho lễ hội chính là nghi lễ tiếp tế các vị Thần Nông, Thổ thần và các liệt sĩ địa phương. Đây là sự mở rộng trong hệ thống thờ cúng, thể hiện rõ tinh thần biết ơn với những thực thể bảo hộ và những con người đã hiến dâng cho đất mẹ. Thần Nông là hiện thân của sự sống, mùa màng; Thổ thần là người giữ gìn bình yên cho đất đai; còn liệt sĩ là những anh hùng thầm lặng đã ngã xuống vì sự phồn vinh hôm nay. 

Không gian lễ trang nghiêm – Vẻ đẹp từ sự thành kính

Để tôn vinh giá trị tâm linh và giữ gìn sự trang nghiêm vốn có, người tham dự lễ hội luôn được khuyến khích mặc trang phục chỉnh tề, kín đáo. Âm nhạc lễ nghi cũng là một yếu tố không thể thiếu, với tiếng trống, chiêng và nhạc bát âm vang lên theo từng nhịp tế lễ, tạo nên bầu không khí trầm mặc nhưng đầy linh khí. 

5. Không khí hội hè rộn rã – Văn hóa dân gian tại Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng

Nếu phần lễ mang đậm tính linh thiêng và chiều sâu tâm linh thì phần hội của Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng lại chính là sân khấu rực rỡ sắc màu, nơi mà văn hóa dân gian được tái hiện một cách sống động, chân thật và đầy sức sống. Đây là không gian để cộng đồng và du khách cùng hòa mình trong niềm vui chung, xóa nhòa khoảng cách, cùng sẻ chia những phút giây đậm đà hồn quê miền Tây.

Trò chơi dân gian – Gợi lại ký ức làng quê tại Cà Mau

Những trò chơi dân gian được tổ chức tại lễ hội như múa lân, kéo co, đẩy gậy, đấu vật, chơi cờ... là cách để khơi gợi tinh thần đoàn kết, rèn luyện sức khỏe và tái hiện không khí hội làng xưa trong nhịp sống hôm nay. Tiếng trống rộn ràng của đội múa lân khuấy động không gian ngay từ sáng sớm, kéo theo tiếng reo hò của trẻ nhỏ và ánh mắt háo hức của du khách. 

Trò kéo co hay đẩy gậy thì sôi nổi và gay cấn không kém, thường thu hút đông đảo thanh niên trai tráng trong vùng tham gia thi tài. Tất cả tạo nên một bức tranh sinh động, rộn ràng như lời mời gọi du khách cùng trở lại với tuổi thơ hồn nhiên, chân chất và thắm đượm nghĩa tình.

Sân khấu dân tộc – Giao hưởng âm thanh của đất và người

Bên cạnh những trò chơi náo nhiệt, biểu diễn nghệ thuật truyền thống chính là điểm nhấn độc đáo của phần hội. Những trích đoạn hát bội cổ kính với sắc màu rực rỡ, giọng hát nội lực, điệu bộ uy nghi như đưa người xem trở về khung cảnh triều đình xưa, nơi trung – hiếu – tiết – nghĩa được tôn vinh qua từng vai diễn. 

Cùng với đó là những đêm đờn ca tài tử vang vọng bên đình cổ, di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại làm say lòng biết bao du khách yêu nhạc truyền thống. Cây đàn kìm, tiếng sáo trúc, tiếng đàn tranh ngân nga theo giọng ca Nam Bộ da diết, tạo nên không gian nghệ thuật dân gian đầy cảm xúc, vừa mộc mạc, vừa sâu lắng.

Phiên chợ quê – Giao lưu văn hóa, gắn kết cộng đồng miền Tây

Một trong những hoạt động thu hút du khách không kém chính là phiên chợ ẩm thực và không gian giao lưu văn hóa cộng đồng được tổ chức bên lề lễ hội. Đây là nơi hội tụ của những món ngon đặc sản vùng đất Cà Mau như bánh tằm cay, cá lóc nướng trui, chuối nếp nướng, bánh xèo hải sản... Du khách được thưởng thức các món ăn truyền thống và có dịp quan sát tận tay cách chế biến công phu, trò chuyện với người dân địa phương để hiểu hơn về văn hoá ẩm thực bản địa.

Lễ hội Kỳ Yên đền thần Tân Hưng là nhịp cầu tâm linh đưa du khách về với truyền thống dân tộc, nơi mọi lời nguyện cầu đều hướng đến sự bình an và thịnh vượng. Ghé Cà Mau một lần vào mùa hội, du khách được ngắm cảnh, thưởng thức ẩm thực hay lắng nghe đờn ca tài tử và được lắng lòng trong hơi thở văn hóa phương Nam, nơi từng mái đình, tiếng trống, lời khấn thiêng đều mang trong mình hồn thiêng sông núi.