Tinh túy mang tên rượu ngô Na Hang - Bạn đã sẵn sàng thưởng thức? 

Nằm giữa đại ngàn hùng vĩ của xã Na Hang, nay là một phần trong bức tranh mới của tỉnh Tuyên Quang, rượu ngô men lá từ lâu đã trở thành niềm tự hào của đồng bào nơi đây. Không chỉ đơn thuần là chén rượu làm ấm lòng trong những ngày đông lạnh giá, từng giọt rượu còn lưu giữ hương vị núi rừng, phản chiếu sự khéo léo của đôi bàn tay và chất mộc mạc, chân thành trong đời sống của người dân vùng cao.

Rượu trong vắt, thơm dịu, uống một ngụm thấy êm nơi cổ họng, để lại dư vị ngọt ngào, như lời mời gọi du khách đến và cảm nhận nhịp sống an hòa của Na Hang. Bởi vậy, rượu ngô không chỉ được nhắc đến như một đặc sản, mà còn như một nét văn hóa độc đáo, góp phần làm nên sức hấp dẫn riêng của du lịch Tuyên Quang.

Nguồn gốc và cách chế biến

Rượu ngô Na Hang gắn liền với cuộc sống của đồng bào Tày, Dao, Mông… từ bao đời nay. Trên những nương rẫy bậc thang, cây ngô xanh tốt quanh năm chính là nguyên liệu quý để tạo nên thứ men say nức tiếng. Người dân chọn những hạt ngô chắc mẩy, phơi khô, sau đó đồ chín, trộn đều với men lá rừng – bí quyết gia truyền được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Men lá thường được làm từ hàng chục loại thảo dược trong núi rừng, mỗi gia đình lại có một công thức riêng, tạo nên hương vị đặc trưng không thể lẫn với nơi khác. Sau khi trộn men, ngô được ủ kỹ trong chum, vại đặt nơi thoáng mát. Quá trình ủ kéo dài nhiều tuần cho đến khi hạt ngô lên men, tỏa mùi thơm dịu, rồi mới được đem chưng cất qua nồi đồng.

Thành phẩm là dòng rượu trong vắt như sương sớm, khi rót ra tỏa hương ngọt ngào, uống vào ấm nồng nơi ngực, dư vị đọng lại ở cuống họng. Chính sự kết hợp giữa ngô nương, men lá rừng và bàn tay khéo léo của đồng bào đã tạo nên thương hiệu rượu ngô Na Hang – một đặc sản mang hồn cốt vùng cao Tuyên Quang.

Hương vị và cách thưởng thức

Hương vị đặc trưng

Rượu ngô Na Hang trong vắt, sóng sánh như dòng suối núi, khi đưa lên mũi có mùi thơm nhẹ, thoảng vị ngô và men lá. Uống một ngụm đầu tiên, rượu êm dịu, không gắt, lan xuống cổ họng rồi để lại dư vị ngọt ngào, ấm nóng lan tỏa khắp cơ thể. Chính sự khác biệt ấy khiến rượu ngô Na Hang được đánh giá là “dễ uống” hơn nhiều loại rượu mạnh khác, vừa nồng nàn vừa tinh tế.

Cách thưởng thức

Với đồng bào vùng cao, rượu ngô không thể thiếu trong những bữa cơm thường ngày hay dịp sum họp gia đình. Họ thường uống rượu trong chén nhỏ, nhấp từng ngụm chậm rãi để cảm nhận trọn vẹn cái êm ngọt và độ ấm nồng. Trong không khí lễ hội hay mâm cỗ đãi khách, những chén rượu chuyền tay nhau còn là lời chào nồng hậu, là cách bày tỏ sự tôn trọng và gắn kết tình thân.

Kết hợp cùng đặc sản vùng cao

Một điều thú vị là rượu ngô Na Hang trở nên hoàn hảo hơn khi đi cùng các món đặc sản địa phương. Miếng thịt lợn đen nướng vàng ruộm, miếng cá sông Gâm thơm lừng hay bát thắng cố nghi ngút khói… đều trở nên đậm đà, tròn vị hơn khi có thêm chén rượu ngô bên cạnh. Chính sự kết hợp này tạo nên trải nghiệm ẩm thực khó quên, khiến du khách vừa thưởng thức món ăn vừa thấm thía hương vị văn hóa của núi rừng Tuyên Quang.

Những điều đã tồn tại trong nếp văn hóa

Rượu ngô Na Hang không chỉ là một thức uống, mà còn là một phần hồn của đời sống văn hóa vùng cao Tuyên Quang. Trong những dịp lễ hội mùa xuân, cưới hỏi hay lễ cúng bản, chum rượu ngô luôn được đặt ở vị trí trang trọng, như biểu tượng cho sự sung túc và ấm no. Người dân tin rằng, chén rượu đầu năm không chỉ mang lại sự may mắn mà còn gắn kết con người với thần linh, đất trời.

Trong đời sống thường nhật, rượu ngô còn là sợi dây gắn kết cộng đồng. Trên mâm cơm tiếp khách, chén rượu nhỏ được rót đầy, chuyền tay như lời chào nồng hậu và chân thành. Người Tày, Dao, Mông quan niệm rằng mời khách một chén rượu ngô là cách thể hiện sự hiếu khách, còn cùng nhau uống rượu là cách để xóa nhòa khoảng cách, kết nối tình bạn, tình thân.

Đối với du khách, rượu ngô Na Hang không chỉ mang đến men say êm dịu, mà còn mở ra một cánh cửa để bước vào đời sống văn hóa của đồng bào. Mỗi ngụm rượu là một câu chuyện, một tập tục, một nét đẹp truyền thống, khiến hành trình khám phá Tuyên Quang thêm phần trọn vẹn và sâu lắng.

Trải nghiệm rượu ngô Na Hang

Thưởng thức tại chợ phiên và bản làng

Một trong những cách chân thực nhất để trải nghiệm rượu ngô Na Hang là ghé thăm các phiên chợ vùng cao. Ở đây, những chum rượu được bà con bày bán ngay bên cạnh sản vật nương rẫy: gùi ngô vàng ươm, mớ rau rừng, con cá sông Gâm. Rượu ngô trong chai nhựa giản dị, không nhãn mác cầu kỳ, nhưng khi mở nắp ra, hương thơm dìu dịu lan tỏa, như mời gọi du khách nếm thử một chút men say của núi rừng.

Homestay – nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa

Nếu muốn tận hưởng trọn vẹn, du khách có thể chọn ở lại homestay tại Na Hang hay Lâm Bình. Ở đó, chén rượu ngô thường được dọn ra trong bữa cơm cùng gia đình chủ nhà. Không gian nhà sàn ấm áp, tiếng khèn, tiếng hát then ngân vang bên bếp lửa, cùng chén rượu ngô sóng sánh… tất cả tạo nên một trải nghiệm khó quên, nơi văn hóa và ẩm thực hòa quyện làm một.

Trải nghiệm nấu rượu cùng đồng bào

Đặc biệt, nhiều homestay còn cho phép du khách tham gia vào quá trình nấu rượu. Từ việc bẻ bắp ngô ngoài nương, đồ chín, trộn men lá, ủ trong chum đến khi chưng cất ra dòng rượu trong vắt – mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm. Được tận mắt chứng kiến và tự tay tham gia, du khách sẽ hiểu vì sao rượu ngô Na Hang lại mang một hương vị độc đáo, khó lẫn đến vậy.

Món quà mang về từ núi rừng

Rượu ngô cũng là món quà được nhiều du khách lựa chọn mang về sau chuyến đi. Một chai rượu ngô Na Hang giản dị nhưng chứa đựng cả hồn cốt vùng cao, vừa là kỷ niệm, vừa là món quà đầy ý nghĩa dành tặng bạn bè, người thân.

Nên tham quan như nào?

Đến Na Hang để thưởng thức rượu ngô, du khách đừng quên kết hợp với hành trình khám phá thiên nhiên và văn hóa nơi đây. Hồ Na Hang – Lâm Bình với mặt nước xanh thẳm, bao quanh là những dãy núi đá vôi sừng sững được ví như “Hạ Long giữa đại ngàn” chính là điểm dừng chân lý tưởng. Sau chuyến du thuyền ngắm cảnh, ngồi xuống bên mâm cơm bản địa với cá nướng sông Gâm, thịt lợn đen và chén rượu ngô sóng sánh, hương vị của núi rừng sẽ trở nên trọn vẹn hơn bao giờ hết.

Ngoài ra, du khách có thể ghé thăm những phiên chợ vùng cao – nơi không chỉ bày bán rượu ngô mà còn là không gian văn hóa đầy màu sắc. Tại đây, bạn sẽ bắt gặp tiếng khèn, điệu hát then, tiếng cười nói rộn ràng, tất cả hòa cùng hương men nồng nàn trong bầu không khí náo nhiệt.

Một lựa chọn khác là ở lại homestay tại các bản làng Tày, Dao, Mông. Buổi tối quây quần bên bếp lửa, thưởng thức rượu ngô cùng gia chủ, nghe những câu chuyện về đời sống núi rừng – đó chính là trải nghiệm văn hóa sâu sắc mà khó nơi nào có được. Và nếu còn thời gian, hãy kết hợp chuyến đi đến suối khoáng Mỹ Lâm, khu di tích Tân Trào hay các ngôi đền linh thiêng ở thành phố Tuyên Quang để hiểu thêm về chiều sâu văn hóa, lịch sử của vùng đất này.

Rượu ngô Na Hang không chỉ là một loại đồ uống làm ấm lòng du khách giữa tiết trời vùng cao, mà còn là tinh hoa ẩm thực gắn liền với văn hóa của đồng bào Tuyên Quang. Trong từng chén rượu sóng sánh là hương vị của ngô nương, men lá rừng và cả sự chân thành, hiếu khách của người dân bản địa.

Thưởng thức rượu ngô là một trải nghiệm vượt lên trên vị giác, để du khách cảm nhận được nhịp sống chậm rãi, ấm áp và gắn bó của núi rừng Đông Bắc. Và cũng từ men rượu ấy, Na Hang trở nên gần gũi hơn, để ai đã một lần đến đều mong có dịp quay lại, tiếp tục say men nồng nàn và say cả tình người nơi đại ngàn Tuyên Quang.