Thông tin về làng chiếu cói Hoài Nhơn

Vốn là nghề cổ truyền đã có từ rất lâu, tương truyền vào thời Tiền Lê, có một vị quan ở làng Hải Triều khi đi sứ sang Ngọc Hồ, Quảng Tây (Trung Quốc) đã học được phương thức dệt và về truyền nghề lại cho dân ta. Từ đó, chiếu cói có mặt trên khắp nước Việt với nhiều làng nghề dệt chiếu truyền thống trải dài từ Bắc đến Nam. Trong đó, không thể không nhắc đến làng chiếu cói ở Bình Định với tuổi đời hơn 400 năm, nằm trên địa phận của các xã Hoài Châu Bắc, Tam Quan Bắc và Hoài Hưng… thuộc huyện Hoài Nhơn, Bình Định.

Với hơn 1.000 hộ dân theo đuổi và trao truyền giá trị văn hóa truyền thống của cha ông, đây là một trong những làng nghề dệt chiếu có quy mô lớn nhất ở miền Trung. Điểm thú vị là nơi còn từng được Sở VH – TT & DL Bình Định xếp vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể, là sản phẩm thủ công truyền thống đặc trưng của địa phương, được đem đi tiêu thụ và xuất khẩu ở thị trường trong nước & nước ngoài.

Vẻ đẹp mộng mơ “như thơ” ở làng chiếu cói Hoài Nhơn

Ngay từ khi bước chân đến, cánh đồng trồng cói ở Bình Định đã gây ấn tượng đậm sâu với du khách bằng vẻ đẹp xanh ngát mượt mà tựa như thảm nhung khổng lồ, để rồi mỗi đợt gió thổi qua là từng hàng cói đong đưa tạo sóng, tạo thành bức tranh quê đẹp tựa cõi mộng.

Mùa thu hoạch cói tại đây thường diễn ra vào mùa thu, bắt đầu từ sáng sớm tinh mơ khi bình minh vừa ló rạng, le lói ánh nắng nhẹ nhàng vấn vương xuống cánh đồng, lúc này người nông dân cần mẫn bắt đầu ra đồng gặt cói, đem màu xanh tươi tốt tràn trề sức sống điểm tô trong sân nhà.

Giữa không gian bạt ngàn cây cói, thấp thoáng đâu đó dáng hình của các bác nông dân hối hả gánh từng bó cói tươi đi giữa đồng cói, vẽ lên hình ảnh con người Việt Nam tần tảo, một nắng hai mưa, tạo nên cảnh tượng đẹp tuyệt chẳng thể rời mắt.

Nào đâu cần những thiết bị tân tiến cùng công nghệ hiện đại, chỉ sử dụng công cụ thô sơ nhưng làng chiếu cói Hoài Nhơn ở Bình Định chỉ với vẻ đẹp bình dị và mộc mạc cũng đã đủ để bao người phải thổn thức khi nhớ về.

Quy trình làm chiếu “đúng chất” làng chiếu cói Hoài Nhơn

Đã khi nào bạn từng thắc mắc không biết những chiếc chiếu cói làm ra như thế nào? Sau khi gặt xong, cói sẽ được buộc thành từng bó dựng đứng và theo xe chở về nhà. Người nông dân sau khi phơi khô cói tươi chở từ đồng ruộng về, thì sẽ “hô biến” cho chúng trong thùng phẩm màu rồi đem ra sân phơi khô lần nữa.

Trong quá trình phơi, sợi cói phải được phơi trong ánh nắng dịu nhẹ, mức gió vừa phải mới có thể cho ra thành phẩm đạt giá trị. Người thợ phải tỉ mẩn, để ý đến thời gian thật kỹ, khi sợi cói đã khô tầm 70% thì phải nhanh chóng thu gọm lại để tránh bị gãy trong quá trình thêu dệt.

Ngày nay, ở làng chiếu cói Hoài Nhơn, người thợ dệt chiếu không cần mất quá nhiều công sức dệt từng chiếc chiếu cói. Với sự trợ giúp của máy móc hiện đại, người thợ lành nghề chỉ cần đưa sợi cói đã nhuộm đủ màu vào và rập khổ xuống đến khi toàn bộ sợi chiếu nằm khít nhau là xong. Tuy nhiên, đối với các loại chiếu hoa, chiếu chữ: Song Hỷ, Thọ,… với thiết kế đẹp mắt thì người thợ sẽ phải chú tâm hơn rất nhiều. Tỉ mỉ nhặt nhạnh từng sợi màu, sắp xếp làm sao cho ra được hình thù như ý, sẽ tốn công sức và thời gian của người thợ rất nhiều.

Hiện nay ở Hoài Nhơn có 2 loại chiếu cói cơ bản là chiếu trơn và chiếu hoa với nhiều kích cỡ trải rộng khác nhau. Tùy theo mục đích mà bạn có thể lựa mua chiếc chiếu cói sao cho phù hợp, chiếu trơn mộc mạc trang nhã hay chiếu hoa bắt mắt sắc màu. Dù là loại nào đi chăng nữa, đây vẫn là sản phẩm thủ công được rất được nhiều người Việt Nam ưa chuộng.

Xã hội phát triển càng ngày hiện đại thì sự tồn tại của làng chiếu cói Bình Định trong quãng thời gian dài đã “ngầm” khẳng định tên tuổi và định vị giá trị của nó. Nếu có dịp ghé thăm vùng đất Quy Nhơn, đừng ngần ngại mà không ghé thăm và tìm hiểu về công sức lao động trân quý của họ nhé.