Ẩm thực Cà Mau luôn mang đến những trải nghiệm mộc mạc mà khó quên, gắn liền với thiên nhiên hoang sơ và đời sống dân dã của người miền Tây. Trong đó, cá thòi lòi nướng là một trong những món đặc sản đặc trưng, thể hiện rõ nét hồn quê sông nước. Hãy cùng SmartTravel khám phá món ăn độc đáo này qua bài viết dưới đây nhé!

Đôi nét về loài cá thòi lòi miền Tây

Cá thòi lòi là một trong những loài động vật lưỡng cư hiếm hoi có thể sinh sống linh hoạt cả dưới nước và trên cạn. Chúng thường xuất hiện ở các cửa sông, vùng hạ lưu và những khu vực ven biển có khí hậu nhiệt đới. Tại miền Tây Nam Bộ, nhất là các bãi bồi ven biển thuộc Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau, cá thòi lòi sinh sống rất nhiều, tạo nên những “thủ phủ” tự nhiên của loài cá kỳ lạ này. Với tập tính sống thành đàn, nhảy cao trên mặt nước, lặn sâu trong hang và thậm chí leo cả lên rễ cây mắm, cây đước, cá thòi lòi khiến không ít người ngạc nhiên bởi sự linh hoạt và tinh ranh của chúng.

Loài cá này có kích thước nhỏ, thường chỉ bằng một đến hai đầu ngón tay. Bề ngoài trông khá đặc biệt với lớp da dày, nhớt và xù xì. Cặp mắt lớn lồi cao trên chóp đầu giúp cá dễ dàng quan sát khi bò trên bùn hoặc khi nổi đầu lên khỏi mặt nước. Đặc biệt, hai vây trước của chúng phát triển như đôi chi, hỗ trợ di chuyển nhanh chóng trên nền đất bùn. Người dân vùng sông nước Cà Mau thường dùng nhiều cách truyền thống để bắt cá thòi lòi. Một trong những phương pháp phổ biến là dùng hom đan bằng lá dừa nước đặt vào miệng hang. Khi cá bò ra khỏi hang sẽ vô tình chui vào hom và bị bắt gọn. Ngoài ra, người ta còn đào hang, cắm câu hay lặn bùn để bắt cá. 

Nhờ sống trong môi trường rừng ngập mặn ven biển có nhiều bùn lầy, đặc biệt là ở vùng rừng đước Cà Mau, cá thòi lòi phát triển khỏe mạnh, thịt nhiều và thơm ngọt. Nhờ thịt cá chắc, thơm và vị ngọt tự nhiên, cá thòi lòi được chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn như kho tiêu, nấu canh và đặc biệt là nướng, mang đậm hương vị quê nhà dân dã.

Hướng dẫn cách làm cá thòi lòi nướng chuẩn vị Cà Mau

Kinh nghiệm chọn cá thòi lòi sao cho tươi ngon

Để có món cá nướng ngon đúng điệu, việc chọn cá tươi là điều vô cùng quan trọng. Dưới đây là một vài kinh nghiệm giúp bạn dễ dàng chọn được những con cá ngon nhất.

Trước tiên, hãy kiểm tra đôi mắt của cá. Cá tươi thường có mắt trong veo, sáng rõ, không bị đục hay mờ. Mắt cá mờ có thể là dấu hiệu của việc cá đã để lâu. Tiếp đến là lớp da bên ngoài, cá thòi lòi tươi sẽ có da bóng, không bị rách hay thâm sạm. Tránh chọn cá có da xám xịt hoặc nhợt nhạt.

Mang cá cũng là chi tiết không nên bỏ qua. Hãy kiểm tra xem mang còn đỏ tươi, không bị khô hay có mùi hôi lạ. Vây cá cần nguyên vẹn, không bị rách. Bạn cũng nên ấn nhẹ vào thân cá, nếu cảm thấy có độ đàn hồi, không bị mềm nhũn hay lõm sâu thì đó là cá còn tươi.

Ngoài ra, mùi cá cũng phản ánh độ tươi. Cá thòi lòi tươi có mùi nhẹ đặc trưng, không nặng mùi hoặc hôi tanh. Nên chọn cá có kích thước vừa phải, thân tròn chắc và có nguồn gốc rõ ràng từ các chợ hải sản uy tín, đặc biệt nên đi chợ sớm để chọn được cá vừa đánh bắt.

Các bước làm món cá thòi lòi nướng

Món cá thòi lòi nướng là một trong những món ngon dân dã mà ai đến Cà Mau cũng nên thử. Cách chế biến đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ từ khâu chuẩn bị đến khi cá lên bếp.

Bước 1: Sơ chế cá

Sau khi mua về, cá thòi lòi không cần đánh vảy mà chỉ cần rửa sạch phần nhớt bên ngoài bằng nước sạch hoặc nước muối pha loãng. Do sống trong bùn nên cá khá nhớt, cần rửa kỹ để khử mùi tanh. Sau khi rửa, dùng que tre xiên cá từ miệng đến đuôi để cố định thân cá khi nướng, tránh bị cong hay vỡ thịt. Để cá ráo nước hoàn toàn trước khi bước sang công đoạn tiếp theo.

Bước 2: Ướp cá

Chuẩn bị hỗn hợp gia vị gồm 3 muỗng canh muối hột và 3 trái ớt tươi, giã nhuyễn cho thật đều tay. Nếu muốn tăng màu sắc và hương thơm, bạn có thể cho thêm một ít tỏi băm và dầu điều. Dùng tay hoặc cọ quét đều hỗn hợp này lên toàn thân cá, thoa kỹ phần bụng và lưng để cá thấm gia vị. Ướp cá trong khoảng 15 đến 20 phút để muối và ớt ngấm sâu vào thịt, tạo vị cay mặn vừa miệng khi nướng.

Bước 3: Nướng cá

Cá thòi lòi nướng ngon nhất là nướng bằng than hồng. Đặt cá lên vỉ, giữ lửa vừa và trở mặt đều tay để cá chín vàng mà không bị khét. Trong quá trình nướng, nên quét thêm hỗn hợp muối ớt lên thân cá để giữ vị đậm đà và tạo lớp vỏ giòn hấp dẫn. Khi thấy da cá chuyển màu vàng ruộm, dậy mùi thơm là cá đã chín. Ngoài bếp than, bạn có thể dùng nồi chiên không dầu hoặc lò nướng ở nhiệt độ 180 độ C trong khoảng 15 đến 20 phút, nhưng sẽ không thơm bằng cách nướng truyền thống.

Bước 4: Thành phẩm

Sau khi hoàn tất, cá thòi lòi nướng có lớp da vàng giòn, mùi thơm dậy lên hấp dẫn, phần thịt bên trong trắng, săn chắc và vẫn giữ được độ mọng nước. Vị mặn cay của muối ớt hòa quyện với vị ngọt tự nhiên của cá tạo nên một món ăn đậm đà, rất đưa cơm. Món này có thể ăn kèm với bánh tráng, bún tươi, rau sống như cải xanh, xà lách, rau thơm, chuối chát, khế chua... và đặc biệt không thể thiếu nước chấm như muối tiêu chanh, nước mắm me hoặc mắm ớt chua cay.

Một số món ngon khác từ loài cá thòi lòi

Không chỉ được biết đến với món nướng muối ớt trứ danh, cá thòi lòi còn có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã, đậm đà hương vị miền Tây.

Cá thòi lòi kho tiêu

Đây là món ăn quen thuộc trong bữa cơm thường nhật của người dân miền Tây. Cá thòi lòi sau khi làm sạch được ướp với tiêu, nước mắm, hành tỏi băm, chút đường và nước màu dừa để tạo độ sánh và màu sắc hấp dẫn. Cá được kho liu riu trên bếp cho đến khi thịt thấm đều gia vị, săn chắc và nước kho sệt lại. Vị cay thơm của tiêu quyện với vị béo ngọt tự nhiên của cá mang đến món ăn đậm đà, thơm nức, ăn cùng cơm nóng thì không gì sánh bằng.

Cá thòi lòi nấu canh chua

Với khí hậu nóng ẩm của miền Tây, món canh chua cá thòi lòi là lựa chọn lý tưởng để cân bằng vị giác. Cá được nấu cùng các nguyên liệu dân dã như cà chua, me chua, bạc hà, rau muống, đậu bắp và ngò om. Nước canh thanh, chua nhẹ, có vị ngọt dịu từ cá khiến món ăn trở nên hài hòa và dễ ăn. Món này thường được dọn lên trong bữa cơm trưa hoặc chiều, giúp giải nhiệt và làm bữa ăn thêm phần nhẹ nhàng, hấp dẫn.

Cá thòi lòi chiên giòn

Một cách chế biến đơn giản nhưng hấp dẫn khác là chiên giòn. Cá sau khi rửa sạch được để ráo nước rồi đem tẩm một lớp bột mỏng hoặc chiên trực tiếp với dầu sôi cho đến khi da cá vàng giòn, thịt bên trong vẫn giữ độ mềm ngọt. Cá chiên có thể ăn kèm với nước mắm chua ngọt, rau sống hoặc dùng cuốn bánh tráng đều rất ngon. Vị giòn rụm bên ngoài hòa quyện với vị béo ngậy bên trong tạo nên món ăn bắt vị, đặc biệt được trẻ nhỏ yêu thích.

Lẩu cá thòi lòi

Lẩu cá thòi lòi là món ăn thường xuất hiện trong các buổi sum họp gia đình hay đãi khách. Nước lẩu được nấu từ xương heo, thêm chút mẻ hoặc me để tạo vị chua, ăn kèm rau nhúng như rau muống, rau nhút, bắp chuối và bún tươi. Thịt cá ngọt thanh, không tanh, kết hợp cùng nước lẩu đậm đà tạo nên một món ăn ấm cúng, vừa ngon miệng vừa gợi hương vị đồng quê dân dã. Đây là món ăn giúp giữ nguyên vị tươi ngon của cá mà vẫn đầy đủ dinh dưỡng và phù hợp với nhiều khẩu vị.

Từ một loài cá tưởng chừng chỉ gắn liền với bùn lầy rừng ngập mặn, cá thòi lòi đã trở thành nguyên liệu quý trong ẩm thực Cà Mau với nhiều món ăn độc đáo và hấp dẫn, đặc biệt là cá thòi lòi nướng. Nếu có dịp ghé thăm vùng đất cực Nam Tổ quốc, đừng quên thưởng thức món ngon này để cảm nhận trọn vẹn tinh hoa ẩm thực nơi đây.