Đến với lễ hội, du khách không chỉ có cơ hội hòa mình vào không khí nhộn nhịp mà còn được trải nghiệm sâu sắc những giá trị văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc của ngư dân địa phương. Trong bài viết này, SmartTravel sẽ cùng bạn khám phá vẻ đẹp và ý nghĩa của lễ hội đặc biệt này, để thấy rõ hơn tình yêu và lòng biết ơn mà người dân Bình Định dành cho biển cả.

 

1. Đôi nét về lễ hội Cầu Ngư Bình Định

Lễ hội Cầu Ngư là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của cư dân ven biển Bình Định, một sự kiện mang ý nghĩa tâm linh và gắn bó chặt chẽ với đời sống ngư nghiệp của người dân địa phương. Thông qua lễ hội, họ thể hiện lòng biết ơn đối với Nam Hải Thần Vương và cầu mong một mùa biển đầy sản vật, bình an và thuận lợi.

1.1. Lễ hội Cầu Ngư Bình Định tổ chức khi nào?

Lễ hội Cầu Ngư tại Bình Định thường diễn ra vào các thời điểm nhất định trong năm, tùy theo từng khu vực. Tại lăng ông Nam Hải ở làng Hưng Lương, lễ hội được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng Năm âm lịch hằng năm, trong khi đó, xã Nhơn Hải lại tổ chức long trọng lễ hội vào dịp tháng Hai âm lịch. 

 

Các thời điểm này đều mang ý nghĩa thiêng liêng, phù hợp với tín ngưỡng cầu nguyện cho mùa biển bội thu, tránh được tai ương và bất trắc khi ra khơi.

1.2. Nguồn gốc của lễ hội Cầu Ngư

Lễ hội Cầu Ngư xuất phát từ tín ngưỡng của người dân vùng ven biển Bình Định, nơi ngư nghiệp là nguồn sống chính. Để bày tỏ lòng biết ơn đến Nam Hải Thần Vương – vị thần bảo hộ biển cả, lễ hội này dần hình thành và phát triển thành một nét đẹp văn hóa đáng trân trọng của người dân địa phương. 

 

Hiện nay, toàn tỉnh Bình Định có tới 15 lăng cá Ông thờ Nam Hải Thần Vương, và đây cũng là những địa điểm diễn ra lễ hội Cầu Ngư hàng năm. Những lăng thờ này không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là trung tâm của các hoạt động lễ hội, thu hút đông đảo cư dân và du khách tham gia.

2. Ý nghĩa khi tổ chức lễ hội Cầu Ngư Bình Định

Lễ hội Cầu Ngư tại Bình Định mang ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hóa và tâm linh của ngư dân ven biển, là dịp để họ bày tỏ lòng biết ơn đối với Nam Hải Thần Vương – vị thần bảo hộ biển cả và mang lại may mắn cho những chuyến ra khơi. Trong lòng mỗi người dân Bình Định, Nam Hải Thần Vương được xem như vị thần luôn hiện diện, bảo vệ và che chở trước những hiểm nguy từ biển khơi. 

 

Lễ hội Cầu Ngư không chỉ là lời nguyện cầu cho một mùa biển bội thu, với tôm cá dồi dào và chuyến ra khơi an lành, mà còn là lúc người dân gắn kết tinh thần cộng đồng, thắt chặt tình đoàn kết trong ngư nghiệp và cùng nhau hướng đến một cuộc sống bền vững. 

 

Việc duy trì và phát triển lễ hội này cũng góp phần bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của Việt Nam, phản ánh lòng kính trọng của người dân với tự nhiên và tổ tiên. Lễ hội Cầu Ngư vì vậy không chỉ là một sự kiện văn hóa, mà còn là niềm tự hào và bản sắc riêng của vùng biển Bình Định, thu hút sự quan tâm của du khách từ khắp nơi.

3. Khám phá 3 ngày lễ hội Cầu Ngư đặc sắc

3.1. Mở màn lễ hội ngày đầu

Ngày đầu tiên của lễ hội Cầu Ngư tại Bình Định mở màn với không khí trang nghiêm, đầy thành kính khi người dân địa phương thực hiện nghi thức lễ vọng và cáo giỗ, gửi lời nguyện cầu đến thần Nam Hải. Đây là lúc dân làng tập trung tại lăng để thực hiện các nghi thức dâng rượu và đọc văn cúng, thể hiện sự tôn kính và lòng biết ơn đối với thần biển. 

 

Trong văn cúng, người dân cầu mong thần Nam Hải hiển linh, chỉ báo những điềm lành hay dữ cho năm sắp đến, giúp họ định hướng công việc và cuộc sống. Điểm đặc biệt trong lễ mở màn là nghi thức Nghinh ông Sanh – một nghi thức nghinh thần linh thiêng, thỉnh ngài về điện lăng để dự lễ và chứng giám cho lòng thành của người dân. 

 

Tùy theo địa phương, nghi thức này có thể diễn ra trên bờ hoặc dưới biển, với không gian tràn đầy sự thiêng liêng và hy vọng. Đây là bước khởi đầu để mở lòng với thần linh, cầu mong sự bình an, may mắn và thịnh vượng cho một năm mới, thể hiện niềm tin sâu sắc của ngư dân đối với vị thần bảo hộ biển cả.

3.2. Ngày 2 rộn ràng Đại lễ nghinh thần

Ngày thứ hai của lễ hội là Đại lễ nghinh thần, nghi thức quan trọng và long trọng nhất trong chuỗi hoạt động. Đây là lúc người dân Bình Định chuẩn bị lễ vật chu đáo, gồm đầu heo, hoa quả, bánh kẹo và các sản vật từ đất liền (kiêng kỵ sử dụng hải sản), dâng lên thần biển. Đại lễ nghinh thần có ý nghĩa mời thần Nam Hải chứng giám lòng thành của người dân và chúc phúc cho một mùa biển bội thu.

 

Đoàn người diễu hành mang theo lễ vật từ lăng, với nghi thức nghinh thần ra thuyền và nghinh đón từ biển về đất liền, thể hiện sự trang nghiêm và lòng thành kính. Khi đến lăng, chủ lễ dâng hương và đọc văn cúng, ca ngợi công lao của thần biển trong việc bảo vệ và che chở cho ngư dân trước những hiểm nguy từ biển cả. 

 

Sau đó, nghi thức làm lễ xuống thuyền được thực hiện, tượng trưng cho sự khởi đầu mùa vụ mới. Đây là lúc người dân thể hiện niềm tin vào một mùa đánh bắt an lành, tôm cá dồi dào, đồng thời cũng là giây phút đoàn kết, hòa mình vào tín ngưỡng truyền thống.

3.3. Lễ xây chầu hát bả trạo ngày 3

Ngày cuối cùng của lễ hội, người dân Bình Định hòa mình vào lễ xây chầu hát bả trạo – một nét văn hóa dân gian độc đáo, thu hút đông đảo người tham gia. Hát bả trạo là loại hình diễn xướng dân gian phổ biến tại các vùng ven biển miền Trung, mang tính chất vừa cầu nguyện, vừa giải trí, tạo nên không khí rộn ràng, phấn khởi cho lễ hội. 

 

Đội hình biểu diễn thường xếp theo hình dáng một chiếc thuyền rồng, tượng trưng cho chiếc thuyền đưa linh hồn cá Ông về cõi cực lạc. Người diễn vừa hát, vừa múa những động tác nhịp nhàng, thể hiện lòng biết ơn và ngưỡng mộ với đức cá Ông – vị thần biển linh thiêng trong tín ngưỡng của ngư dân. 

 

Lời ca tiếng hát trong lễ bả trạo như gửi gắm lời cầu mong cho ngư dân có một cuộc sống bình an, no đủ, chuyến ra khơi luôn thuận buồm xuôi gió. Lễ hát bả trạo không chỉ là dịp tạ ơn mà còn là dịp gắn kết cộng đồng, tạo nên một sắc màu văn hóa riêng biệt, đậm đà bản sắc truyền thống cho lễ hội Cầu Ngư Bình Định.

4. Khám phá trò chơi đặc sắc trong phần Hội

Trong khuôn khổ lễ hội Cầu Ngư Bình Định, các trò chơi dân gian đặc sắc diễn ra vào cuối ngày thứ hai và đầu ngày thứ ba, mang đến không khí vui tươi, sôi động và thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách. Những trò chơi như kéo co, hò đối đáp trên thuyền, hô bài chòi hay lắc thúng đều là nét văn hóa độc đáo, thể hiện đời sống cộng đồng gắn bó của ngư dân miền biển. 

 

Kéo co là trò chơi đầy tinh thần đồng đội, tạo sự gắn kết và hào hứng khi các đội thi đấu hết mình. Trong khi đó, hò đối đáp trên thuyền và hô bài chòi lại đưa người tham gia về với những giai điệu dân gian mộc mạc, thể hiện sự hóm hỉnh, sáng tạo của ngư dân qua lời ca tiếng hát. 

 

Buổi tối, các màn hát bộ và diễn xướng dân gian thêm phần rộn rã, ánh đèn lung linh tạo nên không gian nghệ thuật ấm cúng, sống động. Ban ngày, các cuộc thi đua ghe, lắc thúng diễn ra sôi nổi, thể hiện kỹ năng của ngư dân và tạo cảm giác hào hứng cho khán giả. Những trò chơi dân gian này không chỉ là hoạt động giải trí mà còn gắn kết cộng đồng, làm phong phú thêm bản sắc văn hóa vùng biển Bình Định.

5. Lưu ý khi đi xem lễ hội Cầu Ngư Bình Định

Khi tham gia lễ hội Cầu Ngư Bình Định, du khách cần lưu ý một số điểm để có trải nghiệm trọn vẹn và an toàn:

 

- Trang phục và thời tiết: Nên chọn trang phục thoải mái, nhẹ nhàng và kín đáo, phù hợp với không khí lễ hội văn hóa tâm linh. Nếu lễ hội diễn ra dưới trời nắng, du khách nên mang theo mũ, kính râm, áo chống nắng và nước uống để tránh say nắng.

 

- Tôn trọng nghi lễ: Lễ hội Cầu Ngư mang tính chất thiêng liêng và là sự kiện văn hóa truyền thống của ngư dân địa phương. Khi tham gia các nghi thức cúng tế, dâng hương, du khách nên giữ thái độ nghiêm túc, không đùa giỡn hay gây ồn ào để tôn trọng văn hóa bản địa.

 

- Tuân thủ an toàn: Một số phần hội được tổ chức trên biển hoặc gần bờ như nghi thức nghinh thần, đua ghe, lắc thúng... Để đảm bảo an toàn, du khách cần tuân thủ hướng dẫn của ban tổ chức, giữ khoảng cách an toàn khi tham quan hoặc chụp ảnh.

 

- Thời gian và lịch trình: Lễ hội thường kéo dài ba ngày với các nghi thức và hoạt động được phân bố xuyên suốt. Để không bỏ lỡ những hoạt động quan trọng, du khách nên tìm hiểu trước lịch trình, chuẩn bị thời gian tham gia đầy đủ và đúng giờ.

 

- Bảo vệ môi trường: Du khách cần giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi, nhất là tại các khu vực gần biển.

 

Lễ hội Cầu Ngư tại Bình Định không chỉ là một nghi thức tâm linh mà còn là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết, lòng kiên cường của những con người sống nhờ biển cả. Thông qua lễ hội, người dân gửi gắm hy vọng vào một mùa biển yên bình, tràn đầy sản vật, tạo nên niềm tin vững chắc để tiếp tục vươn khơi bám biển. Hy vọng rằng qua bài viết này, SmartTravel đã mang đến cho bạn một góc nhìn gần gũi và sâu sắc hơn về lễ hội Cầu Ngư, một di sản văn hóa độc đáo mà bất kỳ ai đến với Bình Định cũng không nên bỏ lỡ.