Nguồn gốc bánh ngải

Bánh ngải của người Tày ở Võ Nhai, Thái Nguyên có truyền thống từ lâu đời, vào mỗi dịp lễ Tết người dân thường làm món bánh này để cúng tổ tiên. Món bánh ngải được truyền từ đời này qua đời khác và cho tới ngày nay đã trở thành niềm tự hào của người Tày sinh sống trên mảnh đất “xứ trà”.

Được làm từ lá cây ngải cứu, bài thuốc từ thiên nhiên có công dụng rất tốt cho sức khỏe. Vì vậy, món bánh ngải thơm ngon nức tiếng này khiến bất kỳ du khách nào cũng muốn được thưởng thức một lần trong đời. Dưới đôi bàn tay khéo léo của người Tày, từng chiếc bánh ngải xanh mướt được nhào nặn thành hình tròn và dẹt, bắt mắt trong màu xanh thẫm cùng hương vị thơm lừng.

Bánh ngải được chế biến như thế nào?

Các nguyên liệu chủ yếu làm nên món bánh này là gạo nếp nương, lá ngải cứu, đường, lạc, đỗ xanh,... Bánh ngải không khó làm nhưng lại đòi hỏi sự kỳ công và tỉ mỉ. Trong văn hóa dân tộc Tày, đặc sản này còn được coi là thước đo sự khéo léo của người phụ nữ. Từ khâu chọn nguyên liệu cũng đã phải kỹ càng để chọn được gạo nếp ngon thì bánh mới dẻo. Sau đó, ngâm gạo nếp từ 6 - 8 tiếng rồi vớt gạo ra rổ để cho ráo nước và tiếp tục công đoạn đồ xôi dẻo.

Với lá ngải cần chọn lá bánh tẻ thì bánh mới có màu xanh mướt đúng chuẩn, sơ chế sạch và đun cùng với nước tro bếp khoảng 2 - 3 tiếng. Nước tro để đun lá ngải phải sạch và thường là tro vỏ đậu xanh hay tro tre nứa. Cách lọc tro cũng cần phải “luyện sức bền”, người ta đổ nước từ từ vào tro để ngấm dần rồi chảy xuống chậu. Nước tro lúc đầu đặc có màu cà phê, sau đó loãng dần. Lá ngải đun trong nước tro rất nhanh nhừ. Sau khi đun nhừ, đổ lá ngải ra rổ, rửa nhiều lần cho sạch nước tro, nhặt bỏ xơ (gân lá, cuống lá già), vắt kiệt nước rồi nắm thành từng nắm bằng nắm tay. Xôi vừa chín đều thì bỏ vào giã cùng lá ngải cho thật đều và mịn, rồi nặn bánh thành hình tròn và làm dẹt ra để cho nhân vào giữa bánh.

Món bánh ngải của người Tày có thơm ngon hay không phụ thuộc chủ yếu vào phần nhân. Đối với bánh có nhân đỗ xanh sẽ được trộn đều cùng đường phèn, đỗ đã đồ chín và thêm một chút dừa nạo sợi. Còn với nhân lạc sẽ giã nhỏ và nấu với đường phên vàng ươm, thêm vừng để tăng hương vị đậm đà. 

Cuối cùng bọc lại phần nhân bánh rồi tạo kiểu cho giống bánh giầy truyền thống của người miền xuôi. Bí quyết làm bánh ngải của người Tày không bị dính là trước khi hấp nên phết chút mỡ hoặc sáp ong bên ngoài vỏ bánh để tạo độ bóng, dẻo. Sau khi bánh được xếp thành một hàng trong lá chuối hoặc để từng chiếc, rồi hấp sơ qua cho chín đều là có thể thưởng thức ngay.

Bánh ngải của người Tày có gì hấp dẫn? 

Với những người mới ăn lần đầu, có những bạn sẽ cảm thấy hơi khó ăn vì mùi lá ngải hơi hăng. Tuy nhiên, nếu đã thích cái hương vị lá ngải thì càng ăn lại càng thấy ghiền. 

Vị hăng hăng của lá ngải hòa quyện cùng vị dẻo của gạo nếp và vị ngọt của nhân bánh tạo nên các lớp chuyển vị đa dạng, đây cũng chính là nét đặc trưng rất riêng của món bánh ngải dân tộc Tày. Bởi vậy, khi nhắc tới đặc sản Thái Nguyên không thể bỏ qua món bánh ngải, tượng trưng cho sự đơn sơ mà phóng khoáng của núi rừng nơi đây.

Chỉ cần nhìn thôi đã cảm thấy tươi mát bởi màu xanh mướt đẹp mắt và muốn thưởng thức ngay rồi. Vị thanh mát của bánh rất phù hợp để bạn thưởng thức vào những ngày đầu Xuân hoặc giải nhiệt trong mùa Hè này.

Khi thưởng thức món bánh ngải của người Tày đảm bảo bạn sẽ ăn hoài không biết chán. Vì vậy, nếu có dịp du lịch Thái Nguyên bạn hãy một lần thưởng thức món bánh nổi tiếng này và mua về làm quà cho người thân, bạn bè nhé.