Ca dao có câu "Thứ nhất Kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến". Không phải ngẫu nhiên mà ẩm thực Hà Nội được ca ngợi qua các áng văn thơ hay câu hát. Ngoài thưởng thức phở, bún chả, bánh tôm Hồ Tây, chả cá... thì khi đến thủ đô bạn nhất định nên mua các đặc sản Hà Nội dưới đây để thưởng thức cũng như làm quà cho gia đình, bạn bè. 

Bánh chè lam Thạch Xá

Món chè lam giản dị nhưng nồng ấm tình người xứ Đoài không chỉ là một món ngon mà còn là đặc sản Hà Nội để biếu tặng cực kỳ ý nghĩa. Tương truyền, bánh chè lam có từ thời nhà Lê, được làm ra để nghĩa quân Lam Sơn tiện mang đi đường dài. Hay có truyền thuyết cho rằng bánh chè lam làng Thạch Xá - Thạch Thất được ra đời từ lòng thành kính, muốn dâng lên Đức Phật sản vật địa phương mỗi dịp Tết. 

Bánh chè lam được làm từ những nguyên liệu đơn giản, gắn bó với cuộc sống nông nghiệp như bột nếp, đường kính, mạch nha, gừng, lạc rang... Bột nếp để tạo độ rời cho bánh, dễ tạo khuôn. Các nguyên liệu còn lại được đem nấu chín, trộn chung tạo thành hỗn hợp sền sệt màu nâu nhạt để trên mẹt lớn. Tiếp đó, những tảng bánh lớn vẫn còn nóng được nhào đều và rắc thêm bột nếp mịn, đổ vào khuôn để dàn cho tới khi mỏng. Khi nguội hẳn, bánh chè lam sẽ được cắt miếng nhỏ hình chữ nhật và đóng gói hoặc bày ra đĩa mời khách. 

Người ta thường bảo, ăn bánh chè lam là phải thưởng tách trà ấm nóng, vị chát nhẹ của trà hòa quyện với bánh dẻo dẻo, ngọt thơm cùng vị gừng cay cay, lạc rang bùi bùi tạo nên hương vị hài hòa khó quên.

Tại làng nghề Thạch Xá hiện còn rất nhiều hộ làm bánh chè lam, một trong số đó phải kể đến là cơ sở Kim Cúc. Luôn đặt chữ Tín lên hàng đầu và làm bánh với cái tâm của người làm nghề, mỗi sản phẩm của Kim Cúc đều chứa đựng tâm huyết mong muốn sẽ mang đến cho khách hàng những sản phẩm tốt nhất với chất lượng hoàn hảo nhất, hạn sử dụng lên tới 120 ngày. 

Bánh dày Quán Gánh

Nằm trong "tuyển tập" những món ăn ngon nên mua làm quà ở Hà Nội, bánh dày Quán Gánh xứng đáng được gọi tên vì vị ngon đặc trưng từ lúa nếp. Món bánh này có nguồn gốc từ Quán Gánh - vùng quê của người anh hùng dân tộc, danh nhân Nguyễn Trãi.  

Tương truyền, lịch sử làng nghề làm bánh dày này gắn liền với truyền thuyết về người ăn mày xưa đi ngang qua được dân làng giúp đỡ. Vì cảm kích công ơn to lớn đó, người này về sau mới tiết lộ thân phận là vua vi hành và dạy cho dân làng nghề làm bánh dày. 

Đặc sản bánh dày Quán Gánh có nhiều loại, từ nhân chay ngọt đến nhân mặn, gấc đỏ... Dù là loại nào cũng cần phải chế biến tỉ mỉ, lựa chọn nguyên liệu cẩn thận đến từng hạt gạo. Gạo được dùng làm bánh là gạo Hải Hậu (Nam Định) ngon nhất, đem ngâm kỹ, đồ thành xôi dẻo rồi giã nhuyễn khi còn nóng để tạo lớp vỏ của bánh dày.

Nếu là loại bánh dày chay thì lớp đậu xanh sẽ phải đồ kỹ và giã nhỏ hơn. Hoặc bánh dày mặn sẽ được người dân thêm vào phần nhân chút mỡ lợn béo ngậy có hương cà cuống, đỗ xanh, sợi cùi dừa, hành. Sau khi thu được thành phẩm, bánh sẽ được xếp trên lá dong xanh, bày thành đĩa hoặc gói thành hình vuông. 

Nhấm nháp chút bánh dày bạn sẽ cảm nhận rõ độ dai, dẻo, đượm vị ngọt của gạo nếp đồng quê, vị bùi của đỗ xanh. Đối với loại mặn sẽ có vị béo của nhân mỡ hòa với vị bùi ngậy của cùi dừa, đỗ xanh và đượm hương cay của cà cuống nơi đầu lưỡi.

Địa chỉ gợi ý để mọi người có thể mua thức quà này là ở 115 Nhị Khê, huyện Thường Tín.

Giò chả Ước Lễ

Giò, chả xưa kia được gọi là món ăn quý tộc. Nếu đã đến Hà Nội, du khách nhất định nên mua giò chả làng nghề Ước Lễ thuộc xã Tân Ước, Thanh Oai để làm quà. Đây là làng nghề giò chả nổi tiếng nhất Hà Nội có tuổi đời hơn 500 năm.

Tương truyền, giò chả Ước Lễ có từ thời nhà Mạc (1527-1592). Khi ấy, có cung tần trong cung đình là người của làng Ước Lễ đã về quê dạy cho người dân nghề làm giò chả và xây cổng làng. Ngày nay, cổng làng Ước Lễ vẫn tồn tại giống như minh chứng về dấu tích nguồn gốc của làng nghề.

Để làm nên một khoanh giò Ước Lễ ngon cần phải cẩn thận từ khâu mua thịt lợn ngon, sơ chế và ra thành phẩm. Người dân làng thường dùng nước sôi để làm sạch, lấy khăn khô thấm nước trên mặt thịt và tiến hành xay, nhồi vào khuôn bọc lá chuối và hấp chín.

Ngoài giò lụa, giò bò, có 2 loại chả được người dân làng Ước Lễ hay chế biến nhiều là chả quế và chả rán. Chả quế thơm thơm với vị bột quế hòa cùng với mật ong óng óng tạo màu, nằm se trên bề mặt. Chả rán khi ăn rõ vị bùi béo của thịt mỡ cùi dày, xen cùng thịt nạc giã mịn được hấp mịn rồi mới đem rán. 

Bạn có thể thưởng thức giò chả làng Ước Lễ cùng với xôi, cơm, bánh mì, bánh khúc, bánh cuốn, bánh dày... và ngon nhất dùng trong vòng từ 4 - 6 ngày. 

Làng Ước Lễ thường tổ chức lễ hội vào mùng 10 tháng Giêng để dâng sản vật địa phương thờ hoàng làng và tiến vua. Mỗi giáp trong làng sẽ chuẩn bị cỗ ngọc là đặc sản của từng giáp, trong đó giò chả là món ngon nhất và luôn được chọn dâng nhiều nhất, yêu thích nhất.

Ô mai Hàng Đường

Nhắc tới ô mai Hà Nội, ai sành ăn sẽ nhớ ngay đến một thương hiệu lâu đời trên phố: ô mai Hàng Đường. Theo những người lớn tuổi từng sinh sống trên con phố này kể lại, trước kia Hàng Đường chuyên bán các loại mứt, bánh, kẹo. Đến những năm 1940, một vài hàng ô mai nho nhỏ xuất hiện và từ đó phát triển lớn mạnh hơn cho đến ngày nay.

Ô mai Hàng Đường trước kia làm chủ yếu từ quả mơ để phục vụ người Hà Nội thì ngày nay đã phát triển lên đến 100 loại, làm từ đa dạng các loại quả như sấu, khế, mận, chanh, vỏ cam, vỏ bưởi... Để làm ô mai, người ta sẽ chọn những quả ngon nhất rửa sạch, ướp muối, phơi khô, hấp sấy. Kế đến họ sẽ sao tẩm rồi phơi hoặc xào trên bếp lửa nhỏ và thêm gia vị đường, muối, ớt... ra thành phẩm. 

Khi thưởng thức ô mai, ai cũng bị cuốn hút bởi hương vị đậm đà: ô mai sấu non khiến thực khách phải xuýt xoa chảy nước miếng vì vị chua, cay, mặn, ngọt, thơm vị cam thảo lan khắp miệng; ô mai quất năm cánh, màu cam xinh xẻo dẻo mềm thơm ngon cũng dễ khiến người ta “ngã vào tình yêu” với loại quà vặt này; ô mai sấu chua chua ăn hoài không chán...

Bạn có thể mua đặc sản này về làm quà tại quán Gia Lợi số 8 Hàng Đường hoặc Gia Thịnh số 13 Hàng Đường, Hoàn Kiếm, Hà Nội làm quà. 

Trà sen Tây Hồ

Không phải ngẫu nhiên mà trà sen Tây Hồ được người người gần xa yêu thích và mệnh danh là "thiên cổ đệ nhất trà". Trà sen sở hữu hương vị thanh tao, vô cùng thơm mát và dễ chịu. 

Hương vị của trà sen Tây Hồ kết hợp giữa lá trà ướp cùng gạo sen Bạch Diệp thơm nồng. Phần trà sẽ được lựa chọn từ các loại nổi tiếng như Tân Cương (Thái Nguyên), Shan Tuyết (Hà Giang)... kết hợp với hoa sen được trồng phổ biến ở hồ Tây với cánh nhỏ, màu hồng nhạt, thơm ngát... 

Có 2 kiểu ướp trà sen là ướp xổi và ướp truyền thống. Đối với kiểu truyền thống, từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 9, người ta sẽ tách từng bộ phận hoa sen từ cánh đến nhụy, hạt sen để ướp với trà. Từng lớp được xếp xen kẽ nhau, phủ trên cùng là lớp giấy và để qua 21 ngày (7 lần vào hương và 7 lần sấy) mới thu được thành phẩm.

Đối với kiểu ướp xổi chỉ cần lấy lượng nhỏ trà khô vào trong búp sen, sau đó dùng lá sen bọc lại và buộc bằng lạt ở cuống hoa, cắm vào bình rồi đợi vài tiếng là có thể sử dụng. Không chỉ quan trọng ở quá trình ủ trà, mà khi pha cũng phải chú ý pha vào ấm bằng đất nung mới giữ trọn hương vị. 

Để mua trà sen Hồ Tây chuẩn vị, bạn nên đến làng nghề làm trà truyền thống ở phường Quảng An, các cửa hàng trên phố cổ hoặc một số thương hiệu uy tín như: trà sen Minh Cương, Ngọc Tỉnh Liên để mua về làm quà tặng người thân. 

Những thức quà đặc sản Hà Nội trên không thể gói gọn hết những tinh túy của thủ đô nhưng một khi bạn hay ai đó có cơ hội ăn thử là sẽ nhớ mãi.