Giới thiệu chung về lễ hội đền Sòng Sơn 

Đền Sòng Sơn, tọa lạc tại phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, là một trong những địa điểm tín ngưỡng nổi tiếng nhất của Việt Nam. Nơi đây được biết đến là trung tâm thờ Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử trong văn hóa dân gian Việt Nam, biểu tượng của lòng nhân từ, sự che chở và quyền năng siêu nhiên. Đền Sòng Sơn không chỉ là nơi linh thiêng để thờ cúng mà còn là biểu tượng của sự giao hòa giữa tín ngưỡng dân gian và tinh thần yêu nước.

Lễ hội Đền Sòng Sơn, diễn ra hàng năm vào ngày 19 tháng 3 âm lịch, là một sự kiện văn hóa tâm linh lớn, thu hút hàng ngàn người dân và du khách thập phương. Thông qua lễ hội mỗi mùa, cũng là dịp để người dân tỏ lòng biết ơn và tín ngưỡng đạo thờ Mẫu Liễu Hạnh mà còn là cơ hội để cộng đồng gắn kết, tìm lại giá trị văn hóa truyền thống và trải nghiệm không khí linh thiêng, sôi động của một trong những lễ hội nổi bật nhất miền Trung.

Lịch sử và truyền thuyết

Nguồn gốc lịch sử

Đền Sòng Sơn, hay còn gọi là Sòng Sơn Linh Từ, được xây dựng vào thời Lê Trung Hưng để thờ Mẫu Liễu Hạnh, một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Mẫu Liễu Hạnh là biểu tượng của lòng từ bi, quyền năng siêu nhiên, và sự bảo hộ cho con người. Bà được xem là một trong những vị thần linh thiêng, gần gũi nhất với đời sống của người dân Việt Nam, đặc biệt là ở vùng Bắc Bộ và Trung Bộ.

Ngôi đền được xây dựng tại vùng đất Bỉm Sơn, Thanh Hóa, nơi gắn liền với truyền thuyết Mẫu Liễu Hạnh từng giáng trần. Đền Sòng Sơn không chỉ là một công trình tín ngưỡng mà còn là nơi quy tụ những giá trị văn hóa, tâm linh quan trọng. Qua nhiều thế kỷ, đền đã trở thành điểm đến thiêng liêng, thu hút hàng ngàn lượt du khách và phật tử mỗi năm. Đền không chỉ đóng vai trò là trung tâm thờ phụng mà còn là nơi gắn kết cộng đồng, bảo tồn văn hóa dân gian và duy trì tinh thần dân tộc.

Truyền thuyết

Theo truyền thuyết, Mẫu Liễu Hạnh là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng, được giáng trần để giúp đỡ nhân dân. Trong lần giáng trần đầu tiên, bà hóa thân thành một người phụ nữ tài sắc, đem lòng yêu thương và giúp đỡ người dân nghèo khổ. Sau khi trở về thiên đình, vì cảm mến trần gian, bà đã xin Ngọc Hoàng cho phép giáng trần thêm một lần nữa. Trong lần này, Mẫu Liễu Hạnh đã không chỉ giúp đỡ dân lành mà còn góp phần bảo vệ quê hương trước những biến cố lớn.

Truyền thuyết về Mẫu Liễu Hạnh không chỉ nói lên lòng nhân từ, tài năng và sự anh minh của bà mà còn thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ. Sự kết hợp giữa tín ngưỡng thờ Mẫu và các câu chuyện gắn liền với lòng yêu nước đã giúp đền Sòng Sơn trở thành biểu tượng văn hóa, lịch sử quan trọng.

Mỗi năm, vào dịp lễ hội, người dân không chỉ đến đây để cầu nguyện mà còn để tưởng nhớ về một vị thần gắn bó với đời sống nhân dân, một biểu tượng của lòng từ bi và tinh thần đoàn kết dân tộc. Truyền thuyết về đền Sòng Sơn cũng phản ánh sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và những giá trị nhân văn, lịch sử sâu sắc.

Trong lễ hội Đền Sòng Sơn có gì?

Nghi thức dâng hương và cầu an

Nghi thức dâng hương và cầu an là phần mở đầu quan trọng của lễ hội, mang đậm nét linh thiêng và trang trọng.

• Quy trình dâng hương:Tại đền Sòng Sơn, người dân và du khách chuẩn bị lễ vật bao gồm hoa quả, xôi, gà, rượu, và hương để dâng lên Mẫu Liễu Hạnh. Nghi thức dâng hương diễn ra trước bàn thờ chính, nơi mọi người lần lượt thắp hương và khấn nguyện. Trong không gian linh thiêng của đền, lời khấn nguyện vang lên với lòng thành kính, cầu mong Mẫu phù hộ độ trì cho gia đình và cộng đồng được bình an, khỏe mạnh và thịnh vượng.
  
• Ý nghĩa lễ cầu an:
  Lễ cầu an không chỉ là dịp để bày tỏ lòng biết ơn và sự tôn kính với Mẫu Liễu Hạnh mà còn là cơ hội để người dân gửi gắm những hy vọng về một năm mới đầy may mắn, mưa thuận gió hòa và cuộc sống an lành.

Lễ rước Mẫu

Lễ rước Mẫu là hoạt động đặc sắc, thu hút đông đảo sự tham gia của người dân và du khách thập phương.

• Quy trình lễ rước:
  Lễ rước bắt đầu từ đền chính, nơi kiệu Mẫu Liễu Hạnh được trang trí lộng lẫy với hoa, lọng, và các vật phẩm thờ cúng. Đoàn rước bao gồm các chức sắc địa phương, đội múa lân, đội nhạc lễ, và đông đảo người dân, di chuyển từ đền đến các điểm linh thiêng trong khu vực.
  Tiếng trống, chiêng, cùng lời hát chầu văn vang lên suốt hành trình, tạo nên không khí trang nghiêm nhưng cũng đầy sôi động.
  
• Ý nghĩa của lễ rước:
  Lễ rước Mẫu không chỉ là nghi thức tâm linh mà còn là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng. Đây là dịp để mọi người bày tỏ lòng biết ơn đối với Mẫu Liễu Hạnh và củng cố tình đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng làng xã.

Hoạt động văn hóa, nghệ thuật

Bên cạnh các nghi thức tâm linh, lễ hội Đền Sòng Sơn còn nổi bật với các hoạt động văn hóa, nghệ thuật phong phú, mang đến bầu không khí rộn ràng và đậm chất truyền thống.

• Hát chầu văn:
  Các buổi hát chầu văn được tổ chức để ca ngợi công đức của Mẫu Liễu Hạnh và các vị thần linh. Chầu văn không chỉ là hình thức nghệ thuật dân gian mà còn là phương thức giao tiếp tâm linh, giúp kết nối con người với thần thánh.
  
• Trò chơi dân gian:
  

• Kéo co: Một trò chơi mang tính gắn kết và thể hiện tinh thần đoàn kết.
• Thi đấu vật: Các đô vật địa phương tranh tài, vừa để giải trí, vừa để duy trì tinh thần thượng võ.
• Đua thuyền: Diễn ra trên dòng sông gần khu vực đền, đua thuyền là hoạt động sôi động, thu hút sự cổ vũ của đông đảo người xem.

Hướng dẫn tham gia lễ hội

Thời gian tổ chức

Lễ hội Đền Sòng Sơn diễn ra vào ngày 19 tháng 3 âm lịch hàng năm, là ngày chính lễ để tôn vinh và tưởng nhớ Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Đây là thời điểm đặc biệt thu hút hàng ngàn người dân địa phương và du khách thập phương. Tháng 3 âm lịch, với tiết trời dễ chịu và không gian thiên nhiên trong lành, là khoảng thời gian lý tưởng để tham dự các nghi thức tâm linh và các hoạt động văn hóa ngoài trời tại khu vực đền.

Bạn có thể cùng hòa mình vào bầu không khí linh thiêng và tìm hiểu nét đẹp truyền thống của xứ Thanh.

Địa điểm

Lễ hội được tổ chức tại Đền Sòng Sơn, thuộc phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ngôi đền tọa lạc tại một vị trí đắc địa, bên cạnh là cảnh sắc thiên nhiên xanh tươi của vùng núi Thanh Hóa. Không gian đền rộng lớn, thoáng đãng, với kiến trúc truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam, tạo cảm giác trang nghiêm và yên bình cho người tham dự.

Ngoài khu vực chính là đền Sòng Sơn, du khách có thể tham quan các khu vực lân cận như rừng cây xanh mát, sông suối trong lành, góp phần tạo nên hành trình vừa mang tính tâm linh, vừa thư giãn và kết nối với thiên nhiên.

Lưu ý khi tham gia

Để lễ hội diễn ra trong không khí trang nghiêm và ý nghĩa, du khách cần lưu ý một số điều sau:

• Trang phục:
  
• Hãy chọn những bộ quần áo kín đáo, lịch sự, phù hợp với không gian tín ngưỡng. Nên ưu tiên trang phục nhẹ nhàng, thoáng mát nhưng vẫn giữ được sự trang trọng.
• Tránh mặc các bộ đồ quá ngắn, bó sát hoặc có màu sắc lòe loẹt, không phù hợp với không gian linh thiêng của đền.
• Giữ thái độ nghiêm túc khi tham gia các nghi thức dâng hương, lễ rước, cầu an, hoặc các hoạt động tâm linh khác.
• Tuân thủ hướng dẫn của ban tổ chức và những người phụ trách nghi lễ. Không tự ý làm gián đoạn hoặc xâm phạm không gian thờ cúng.
• Nếu không quen thuộc với các nghi lễ, bạn có thể quan sát và học hỏi từ người dân địa phương để tham gia một cách đúng đắn và thành kính nhất.
• Giữ gìn vệ sinh và trật tự:
  
• Không xả rác bừa bãi tại khu vực đền hoặc nơi công cộng. Có ý thức giữ gìn vệ sinh chung để không làm ảnh hưởng đến cảnh quan và môi trường.
• Luôn giữ an toàn trong các khu vực đông người, đặc biệt là khi tham gia các hoạt động như lễ rước hay trò chơi dân gian.
• Chuẩn bị cá nhân:
  
• Mang theo nước uống, ô dù, và một số đồ dùng cá nhân để thoải mái hơn khi tham dự lễ hội trong thời gian dài.
• Nên có sẵn một số tiền lẻ để làm lễ dâng hương hoặc tham gia các hoạt động từ thiện tại lễ hội.

Lễ hội Đền Sòng Sơn không chỉ là một sự kiện mang giá trị tâm linh mà còn là dịp để người tham gia trải nghiệm và tìm hiểu sâu sắc hơn về văn hóa, lịch sử Việt Nam. Việc chuẩn bị chu đáo về trang phục, thái độ, và ý thức tham gia không chỉ giúp bạn có trải nghiệm trọn vẹn mà còn góp phần tôn vinh giá trị của lễ hội.