Tuyên Quang là một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ cuốn hút du khách bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ mà còn bởi nền văn hóa đặc sắc. Với những dãy núi trùng điệp, thác nước và hồ xanh biếc, Tuyên Quang mang đến không gian thư giãn và trải nghiệm khám phá thú vị. "Chè Thái, gái Tuyên" là câu ca dao nổi tiếng, nói lên vẻ đẹp thanh tú của con người và nét quyến rũ của ẩm thực nơi đây, khiến du khách say lòng ngay từ lần đầu tiên đặt chân đến.

 

Ẩm thực Tuyên Quang là một phần không thể thiếu khi nhắc đến du lịch của vùng đất này. Những món ăn truyền thống nơi đây không chỉ thơm ngon mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa đặc sắc của người dân bản địa. Du khách đến Tuyên Quang sẽ có cơ hội thưởng thức những hương vị đặc biệt, đậm đà, khó quên. Các món ăn được chế biến từ nguyên liệu tươi ngon, kết hợp với cách nấu nướng độc đáo, tạo nên những trải nghiệm ẩm thực phong phú và đầy hấp dẫn. SmartTravel hân hạnh giới thiệu đến bạn 15 món đặc sản nổi tiếng Tuyên Quang, đã ăn là khó quên.

1. Gỏi cá bỗng sông Lô

Gỏi cá bỗng sông Lô là món ăn đầu tiên mà du khách phải thưởng thức khi đặt chân đến Tuyên Quang. Được chế biến từ cá bỗng tươi ngon được bắt từ dòng sông Lô, món ăn này mang đến hương vị tự nhiên và độc đáo. Sau khi cá được làm sạch kỹ lưỡng, thịt cá được thái mỏng và ướp với các gia vị như chanh, ớt, và các loại rau thơm. Để tăng thêm hương vị, món ăn còn có thêm xương cá băm nhuyễn, tạo độ bùi và thơm đặc trưng.

Cách chế biến gỏi cá bỗng sông Lô không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo. Cá bỗng tươi xanh sau khi làm sạch sẽ được thái mỏng, ngâm cùng nước chanh để khử mùi tanh và làm tái. Sau đó, thịt cá được trộn đều với các loại gia vị và rau thơm, tạo nên sự hài hòa về hương vị. Khi thưởng thức, gỏi cá bỗng sông Lô mang đến sự kết hợp hoàn hảo của vị ngọt của cá, vị bùi của xương băm, chua thanh của chanh và cay nồng của ớt tươi. Đây chắc chắn là một món ăn khó quên, thanh mát và dễ ăn, đem lại trải nghiệm ẩm thực đặc biệt cho bất cứ ai ghé thăm Tuyên Quang.

2. Lợn đen Na Hang

Lợn đen Na Hang là một đặc sản nổi tiếng của vùng đất Tuyên Quang, hấp dẫn du khách bởi hương vị thơm ngon và đặc trưng. Lợn đen Na Hang được nuôi thả tự nhiên trong các bản làng vùng cao, với chế độ ăn uống tự nhiên từ cây cỏ, tạo nên chất lượng thịt thơm ngon, săn chắc. Thịt lợn đen không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn có vị ngọt tự nhiên, mỡ ít và không ngấy, là nguyên liệu lý tưởng để chế biến nhiều món ăn hấp dẫn.

 

Cách chế biến lợn đen Na Hang đa dạng và phong phú, từ nướng, hấp, kho cho đến làm gỏi, mỗi món ăn đều giữ được hương vị đậm đà, đặc trưng. Một trong những món ăn phổ biến nhất là thịt lợn đen nướng, thịt được tẩm ướp gia vị đậm đà rồi nướng trên than hồng, tạo nên mùi thơm phức và vị ngon khó cưỡng. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện giữa vị ngọt tự nhiên của thịt, vị béo vừa phải của mỡ và hương thơm đặc trưng của gia vị, đem lại trải nghiệm ẩm thực khó quên cho bất cứ ai có dịp ghé thăm Tuyên Quang.

3. Bánh nếp Tày nhân trứng kiến

Bánh nếp nhân trứng kiến là món ăn truyền thống của người Tày tại Tuyên Quang, thường được làm vào dịp Tết Thanh Minh hay những ngày lễ Tết. Để làm nên món bánh độc đáo này, người dân nơi đây phải vào rừng sâu tìm kiếm những tổ kiến đen to, chắc chứa đầy trứng. Trứng kiến sau khi được thu hoạch sẽ được sơ chế cẩn thận, loại bỏ tạp chất và tẩm ướp gia vị theo công thức bí truyền. Vỏ bánh được làm từ nếp nương dẻo thơm, sau khi vo đãi và xay nhuyễn sẽ được nặn thành những viên tròn nhỏ. Nhân bánh là sự kết hợp hài hòa giữa trứng kiến béo ngậy, thịt lợn băm thơm lừng, cùng hành lá, tiêu xay và gia vị tạo nên hương vị đậm đà khó cưỡng. Bánh sau khi gói bằng lá vả sẽ được đem hấp chín, toả ra hương thơm nức mũi khi chín tới.

Thưởng thức bánh nếp nhân trứng kiến là cách để du khách cảm nhận sự tinh hoa ẩm thực của người Tày Tuyên Quang. Bánh khi ăn nóng có vị dẻo thơm của nếp nương, béo ngậy của trứng kiến, quyện cùng vị đậm đà của nhân thịt và chút cay nồng của tiêu. Bánh ngon nhất khi chấm cùng tương ớt cay hoặc nước mắm chua ngọt, tạo nên bản hòa tấu hương vị khó quên.

4. Mắm cá ruộng Chiêm Hóa

Mắm cá ruộng Chiêm Hóa là một trong những đặc sản nổi tiếng của Tuyên Quang, được biết đến với hương vị đậm đà và độc đáo. Mắm được làm từ cá chép ruộng, loại cá được nuôi thả tự nhiên trong những thửa ruộng lúa nước. Cá sau khi được đánh bắt sẽ được sơ chế cẩn thận, loại bỏ ruột và vảy, sau đó ướp muối và ủ trong nhiều tháng. Nếp cái hoa vàng được đồ thành xôi, sau đó trộn đều với men rượu và ủ kín. Lá cơm đỏ và lá trầu không cũng được thái nhỏ và trộn cùng cá và xôi. Tất cả nguyên liệu được trộn đều và ủ trong hũ kín ít nhất 10 tháng để mắm chín đều.

 

Mắm có màu đỏ nâu sẫm, dậy mùi thơm nồng nàn của cá, gạo nếp và các loại gia vị. Mắm có vị mặn, ngọt, cay và đắng hài hòa, tạo nên hương vị độc đáo không thể lẫn với bất kỳ loại mắm nào khác. Mắm cá ruộng thường được dùng để chấm cùng rau sống, thịt luộc, hoặc kho với thịt ba chỉ, tạo nên những món ăn đậm đà khó cưỡng.

5. Bánh gai Chiêm Hóa

Bánh gai là món bánh quen thuộc ở nhiều vùng miền, nhưng tại Tuyên Quang, đây là món bánh truyền thống của người Tày, thường làm vào dịp tháng 7 Âm lịch. Vỏ bánh được gói bằng lá chuối khô, khi bóc lá ra sẽ chiêm ngưỡng được màu đen lá gai của vỏ ngoài bánh và màu vàng đặc trưng của nhân bánh trông rất đẹp mắt. Bánh gai Tuyên Quang không chỉ hấp dẫn bởi hương vị mà còn bởi sự kỳ công trong quá trình chế biến, tạo nên một sản phẩm đặc sắc của vùng đất này.

Để có được màu đen tuyền đẹp mắt, người Tày phải rất kỳ công trong việc xay lá gai thật nhuyễn và trộn lẫn với gạo nếp cái hoa vàng hoặc loại gạo nếp dẻo. Phần nhân bên trong là đậu xanh, mè trắng, mỡ và đường, tạo nên vị bùi ngậy đặc trưng. Bánh gai có thể để từ 2 - 3 ngày sau khi làm, vì vậy nhiều người đã lựa chọn bánh này làm quà tặng cho người thân và bạn bè. 

6. Ngô nếp Soi Lâm

Ngô nếp Soi Lâm được trồng trên những bãi soi ven sông Lô, nơi có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt, tạo nên hương vị đặc trưng không thể lẫn với bất kỳ loại ngô nào khác. Bắp ngô nhỏ, hạt ngô tròn mẩy, đều nhau. Khi luộc, ngô có màu trắng ngà và bóng, bở dẻo và có vị ngọt thanh đặc trưng. Ngô nếp Soi Lâm không chỉ là món ăn ngon mà còn là nguồn cung cấp tinh bột, vitamin và khoáng chất dồi dào cho cơ thể.

 

Ngô có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như luộc, nướng, nấu xôi, làm chè... Món ăn dân dã nhưng lại mang hương vị khó cưỡng. Ngô nếp luộc chấm muối vừng là món ăn vặt khoái khẩu của nhiều người. Ngô nếp nướng trên than hoa có mùi thơm nức mũi, vị ngọt bùi lan tỏa. Xôi ngô nếp dẻo thơm, bùi bùi là món ăn sáng được nhiều gia đình yêu thích. Chè ngô nếp thanh mát, ngọt dịu là món giải nhiệt tuyệt vời trong những ngày hè nóng bức. Du khách có thể dễ dàng tìm mua ngô nếp Soi Lâm tại các khu chợ địa phương hoặc các cửa hàng đặc sản Tuyên Quang.

7. Thịt lợn đen Lăng Can

Đặc sản lợn đen Lăng Can chắc chắn sẽ làm hài lòng mọi thực khách, từ những người yêu thích ẩm thực dân dã đến những người sành ăn khó tính nhất. Được chăn thả tự do trong môi trường tự nhiên, lợn đen Lăng Can được nuôi dưỡng bằng ngô, khoai, sắn và các loại rau rừng, tạo nên chất lượng thịt săn chắc, bì dày và giòn. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt tự nhiên của thịt, không hề bị ngán và đặc biệt là hương vị đậm đà, hấp dẫn.

Với thịt lợn đen Lăng Can, có thể chế biến nhiều món ngon như giềng mẻ, xào lăn, nướng ngũ vị, và lợn quay. Mỗi món ăn đều mang lại trải nghiệm ẩm thực đặc biệt, giữ nguyên được hương vị tự nhiên của thịt. Giềng mẻ thơm lừng, xào lăn đậm đà, nướng ngũ vị ngọt ngào, và lợn quay giòn tan là những món ăn không thể bỏ qua khi bạn đến thăm Tuyên Quang.

8. Thịt chua

Thịt chua Na Hang là món ăn độc đáo níu chân thực khách bởi hương vị chua thanh, cay nồng và cách chế biến cầu kỳ, thể hiện sự gắn kết con người với thiên nhiên và nét văn hóa độc đáo của người dân tộc Tày nơi đây.

 

Món ăn này được làm từ thịt lợn đen, loại lợn được nuôi thả tự nhiên trên những sườn đồi, ăn cỏ, uống nước suối mát, tạo nên chất lượng thịt thơm ngon, săn chắc. Thịt lợn sau khi được làm sạch sẽ được thái mỏng, ướp muối và thính gạo trong nhiều giờ. Gạo nếp được nấu thành xôi, sau đó trộn đều với thịt lợn đã ướp và các loại gia vị như riềng, tỏi, ớt, lá chanh, lá lốt... Tất cả nguyên liệu được trộn đều và cho vào chum, vại sành, ủ kín trong 5 - 7 ngày để thịt lên men chua.

 

Thịt chua Na Hang có màu đỏ hồng, vị chua thanh, cay nồng, thơm mùi thính gạo và các loại gia vị. Món ăn thường được ăn kèm với xôi nếp, lá lốt, húng lủi, ớt tươi. Khi ăn, thực khách sẽ cảm nhận được vị chua thanh của thịt, vị cay nồng của ớt, vị bùi bùi của thính gạo, vị thơm nồng của lá lốt, húng lủi, tạo nên hương vị khó cưỡng.

9. Xôi ngũ sắc

Xôi ngũ sắc là món ăn truyền thống của người Tày tại Tuyên Quang, thường được làm vào dịp Tết Thanh Minh hay các ngày lễ Tết quan trọng. Để tạo nên món xôi độc đáo này, người dân nơi đây phải vào rừng sâu tìm kiếm những loại cây có màu sắc tự nhiên như lá gấc, lá bàng, lá cẩm tím, hoa nghệ, lá dứa… Mỗi loại lá sẽ tạo ra một màu sắc riêng biệt, tượng trưng cho ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ trong quan niệm của người Tày, thể hiện sự cân bằng và hài hòa của vũ trụ.

Nếp cái hoa vàng được vo kỹ và ngâm nước, sau đó nhuộm màu bằng các loại lá rừng để đạt được màu sắc tươi sáng và đều màu. Gạo sau khi được nhuộm sẽ được đồ chín bằng chõ gỗ truyền thống, giữ nguyên hương vị thơm ngon, dẻo bùi đặc trưng. Khi xôi chín, từng màu sắc rực rỡ sẽ được bày trí thành mâm ngũ sắc, thể hiện sự hòa quyện của đất trời và mong ước về cuộc sống sung túc, đủ đầy của người dân nơi đây. Mỗi màu sắc không chỉ đẹp mắt mà còn mang theo ý nghĩa cầu chúc may mắn và bình an.

10. Chè shan tuyết Na Hang

Chè Shan Tuyết Na Hang là một đặc sản quý hiếm của Tuyên Quang, nổi tiếng với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Được trồng ở vùng núi cao Na Hang, nơi có khí hậu mát mẻ và thổ nhưỡng đặc biệt, chè Shan Tuyết có những búp chè non được bao phủ bởi lớp lông tơ trắng mịn như tuyết, tạo nên tên gọi độc đáo cho loại chè này.

Chè được thu hoạch hoàn toàn thủ công, từ việc hái chè đến quá trình chế biến, đảm bảo giữ nguyên hương vị tự nhiên và tinh túy của từng búp chè. Khi pha, chè Shan Tuyết cho ra nước màu vàng óng, hương thơm dịu nhẹ và vị ngọt thanh, chát nhẹ đặc trưng, mang đến trải nghiệm thưởng thức chè tinh tế và độc đáo. Không chỉ ngon miệng, chè Shan Tuyết còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe như giúp thanh lọc cơ thể, tăng cường sức đề kháng và làm chậm quá trình lão hóa. 

11. Cam sành Hàm Yên

Cam sành Hàm Yên được trồng tại các xã Hàm Yên, Tân An, Kim Bình, Minh Hương thuộc huyện Hàm Yên, Tuyên Quang, nổi tiếng với hương vị đặc trưng nhờ điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt của vùng đất này. Cam sành Hàm Yên không thể lẫn với bất kỳ loại cam nào khác bởi hình thoi hơi dài, vỏ vàng óng, sần sùi nhưng lại mỏng và dễ bóc. Khi bổ đôi quả cam, phần thịt cam dày, mọng nước, màu vàng cam rực rỡ hiện ra, mang đến vị ngọt thanh, không chua, không đắng, khiến người thưởng thức cảm thấy mát lạnh và sảng khoái.

Đây không chỉ là một món ăn ngon mà còn là nguồn cung cấp dồi dào vitamin C, vitamin B, kali và các khoáng chất thiết yếu cho cơ thể. Việc tiêu thụ cam sành giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, ung thư và làm đẹp da. Loại cam này thường được thưởng thức trực tiếp, vắt nước uống hoặc chế biến thành các món ăn ngon như salad cam, sinh tố cam, mứt cam... Du khách có thể dễ dàng tìm mua cam sành Hàm Yên tại các khu chợ địa phương, cửa hàng trái cây hoặc các siêu thị trên toàn quốc, để mang hương vị đặc sản này về làm quà hoặc thưởng thức tại nhà.

12. Thịt trâu gác bếp Tuyên Quang

Một món đặc sản khác mà bạn không nên bỏ lỡ khi đến Tuyên Quang chính là thịt trâu gác bếp lừng danh. Trâu ở vùng Tuyên Quang nổi tiếng với thịt sạch và ngọt. Sau khi mổ trâu, người dân chọn phần thịt nạc, dầm thịt cho mềm rồi ướp với tỏi, ớt, gừng, sả và các gia vị đặc trưng. Thịt sau đó được sấy trên than củi hoặc hun khói trên gác bếp, tạo nên hương vị độc đáo và hấp dẫn.

 

Thịt trâu khô có thể cuốn với lá rau cải, chấm thêm nước tương, mù tạt và thêm một chút bia hoặc rượu để tăng thêm hương vị. Vị thịt trâu ngon quyến rũ, khó có thể diễn tả bằng lời, mang đến trải nghiệm ẩm thực đầy thú vị. Khi trở về, đừng quên mua vài ký thịt trâu gác bếp Tuyên Quang về làm quà cho người thân và bạn bè, để họ cũng có cơ hội thưởng thức món đặc sản đặc biệt này.

13. Măng khô lưỡi lợn Tuyên Quang

Tre và măng khô của rừng núi Tuyên Quang là những đặc sản không thể thiếu khi bạn đi du lịch tại đây. Trong số đó, măng lưỡi lợn là nổi bật nhất, được lấy từ mầm non của cây tre, giữ trọn vị ngọt tươi và hương thơm đặc trưng mà không bị chát hay bã. Măng lưỡi lợn sau khi được đào xong sẽ được luộc sơ và phơi khô tự nhiên trong 3 đến 4 nắng, tạo nên sản phẩm khô cứng mà vẫn giữ nguyên hương vị tươi ngon. Quan trọng hơn, măng lưỡi lợn không sử dụng bất kỳ hóa chất nào trong quá trình chế biến, nên rất an toàn cho sức khỏe.

 

Măng lưỡi lợn có màu vàng óng, thớ thịt dày, mềm mại, không bị xơ hay bã, là đặc sản nổi tiếng của rừng núi Tuyên Quang. Khi nấu, măng lưỡi lợn có vị ngọt thanh, thơm ngon, mang đậm hương vị núi rừng Tây Bắc, khiến bất cứ ai thưởng thức cũng phải mê mẩn. Măng lưỡi lợn Tuyên Quang có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như măng hầm xương, măng xào thịt, măng kho cá, gỏi măng... Mỗi món ăn đều mang hương vị đặc trưng riêng, khiến du khách nhớ mãi.

14. Rượu ngô Na Hang

Các cụ ta có câu câu "Trai vô tửu như cờ vô phong", qua đó mà thấy được rượu đã trở thành thức uống tuyệt vời bao đời nay, như một cách để kết nối, sẻ chia và làm ấm thêm tình thân, tình bạn trong những dịp sum họp, hội ngộ. Rượu ngô Tuyên Quang cũng là đặc sản nổi tiếng mà du khách phải thưởng thức ít nhất một lần. Rượu được nấu theo phương pháp thủ công truyền thống, trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ, cẩn thận. Ngô sau khi thu hoạch được phơi khô, xay nhuyễn và ủ men lá rừng trong chum sành kín trong vòng 10 - 15 ngày. Men lá rừng được làm từ nhiều loại thảo mộc quý hiếm như lá đắng, lá vả, lá dổi, lá ổi... tạo nên hương vị đặc trưng cho rượu ngô Na Hang. Sau khi ủ men, ngô được đem chưng cất bằng nồi đồng truyền thống, cho ra rượu có màu trong suốt, sánh mịn.

 

Rượu ngô Na Hang có hương vị thơm nồng, êm dịu, không gây đau đầu dù uống nhiều. Khi nhấp một ngụm rượu, vị ngọt thanh của ngô quyện cùng vị cay nồng của men lá sẽ lan tỏa khắp khoang miệng, để lại dư vị khó quên. Nên uống rượu ngô Na Hang khi đã được ủ ít nhất 3 tháng để rượu có hương vị ngon nhất.

15. Rượu gạo

Một loại rượu đặc sản khác của Tuyên Quang chính là rượu gạo Yên Sơn. Rượu được chế biến theo phương pháp thủ công truyền thống, trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ và cẩn thận. Gạo nếp sau khi thu hoạch được vo sạch, ngâm nước và nấu chín thành cơm. Cơm nguội sau đó được trộn đều với men lá rừng và ủ trong chum sành kín trong vòng 7 - 10 ngày. Men lá rừng được làm từ nhiều loại thảo mộc quý hiếm như lá đắng, lá vả, lá dổi, lá ổi... tạo nên hương vị đặc trưng cho rượu gạo Yên Sơn. Sau khi ủ men, cơm được đem chưng cất bằng nồi đồng truyền thống, cho ra rượu có màu trắng trong và sánh mịn.

 

Khi thưởng thức rượu gạo Yên Sơn, thực khách sẽ cảm nhận được hương vị tinh tế, êm dịu, ngọt thanh của gạo nếp quyện cùng vị cay nồng của men lá. Với nồng độ cồn khá thấp, rượu gạo Yên Sơn dễ uống và phù hợp với nhiều người. Đây không chỉ là thức uống tuyệt vời để thưởng thức mà còn là món quà ý nghĩa dành tặng cho người thân và bạn bè, mang theo hương vị đậm đà và tinh tế của vùng đất Tuyên Quang.

 

Trên đây là 15 món đặc sản nổi tiếng tại Tuyên Quang mà dân sành ăn nhất định phải thử khi đi du lịch. Từ hương vị đậm đà của thịt trâu gác bếp, ngọt thanh của cam sành Hàm Yên, đến sự tinh tế của rượu gạo Yên Sơn, mỗi món ăn đều mang lại trải nghiệm ẩm thực khó quên. Lên kế hoạch du lịch dễ dàng với ứng dụng SmartTravel để tận hưởng những món ngon đặc sắc và có nhiều trải nghiệm thú vị cùng bạn bè, người thân tại Tuyên Quang nhé.